Onlangs maakte de Amsterdamse ‘togadriehoek’ zich in een opiniestuk zorgen over de ‘afkalving van de rechtsstaat’, onder meer doordat rechterlijke uitspraken niet altijd meer worden geaccepteerd.
In een reactie hierop stellen rechtbankverslaggever Saskia Belleman (De Telegraaf), misdaadverslaggever Jermaine Ellenkamp (RTL Boulevard) en Thomas Bruning (Nederlandse Vereniging van Journalisten), dat Rechtspraak en Openbaar Ministerie het hen steeds lastiger maken om hun werk te doen. Hun opiniestuk, dat namens alle bij de NVJ aangesloten rechtbankverslaggevers is geschreven, staat zowel in De Telegraaf als op de site Villamedia.
Achter gesloten deuren
Ze schrijven dat zedenzaken tegenwoordig eerder achter gesloten deuren worden gehouden, dat persruimten worden opgeheven en dat journalisten bij een aantal gerechten vooraf geen inzage meer hebben in dagvaardingen, maar het moeten doen met beknopte, half geanonimiseerde samenvattingen. Uit dergelijke zittingslijsten valt vaak niet op te maken welk eerder nieuwsfeit op de zitting zal worden behandeld.
Privacy
Mede ter bescherming van de privacy wil de Raad voor de rechtspraak dergelijke lijsten landelijk gaan invoeren. “Dat is funest voor een verantwoorde selectie van journalistiek relevante zittingen – en dus voor het informeren van het publiek”, aldus Belleman, Ellenkamp en Bruning. Ze noemen sturing door Rechtspraak of OM “principieel onwenselijk”. “Juist omdat vervolging en berechting ongeveer de zwaarste ingrepen in het leven van de burger zijn, mag er geen vermoeden van selectie door de staat zijn bij het al dan niet bekendmaken ervan.”
Half geblinddoekt
Niet alleen wordt het werk van journalisten moeilijker als ze ‘half geblinddoekt’ worden, ook is de schade voor de rechtsstaat groot volgens de auteurs. “Rechtbankverslaggevers fungeren als de vooruitgeschoven post voor burgers en geven tekst en uitleg bij de uitspraken. Vallen ze weg, dan krijgen de online toetsenbordridders vrij spel. Hun berichten zullen het wantrouwen jegens de Rechtspraak, Openbaar Ministerie en advocaten aanjagen.”
Richtlijnen
Belleman, Ellenkamp en Bruning vragen zich ook af voor welk probleem het een oplossing is om geen voorinzage meer in de dagvaardingen te geven. Professionele media houden zich aan eigen richtlijnen als het gaat om de weergave van namen van verdachten, en zijn zeer terughoudend met gegevens van slachtoffers. “Zeker, privacy is belangrijk en de afweging met transparantie is altijd moeilijk. Rechtbankverslaggevers snappen dat, verdienen vertrouwen en dus ook toegang tot de dagvaarding. Vooraf en onder embargo.” Ze eindigen met een oproep aan Rechtspraak en OM om rechtbankjournalisten “in ons aller belang” het werk niet onmogelijk te maken.
