Dat schrijft de Raad – na overleg met de gerechten – in een advies over het initiatiefwetsvoorstel ‘Slimmer straffen’. Dit geeft rechters de mogelijkheid om te kiezen voor elektronische detentie in plaats van een korte gevangenisstraf, taakstraf of boete. Het aantal kortdurende gevangenisstraffen moet worden teruggedrongen, is de gedachte achter het wetsvoorstel. Deze straffen dragen maar beperkt bij aan het voorkomen van nieuwe strafbare feiten en kunnen korte celstraffen (tot zes maanden) wel zorgen voor veel ‘detentieschade’. Daarvan is sprake als veroordeelden door die korte celstraf hun werk en woning kwijtraken.
Recidive
Als de rechter meer strafsoorten heeft om uit te kiezen, kan beter rekening worden gehouden met deze negatieve effecten van kortdurende vrijheidsstraffen en kan het risico op recidive worden verlaagd. Ook kan elektronische detentie als hoofdstraf de druk op de schaarse capaciteit in de gevangenissen verminderen.
Executievorm
Zolang elektronische detentie geen hoofdstraf is maar een executievorm (een manier om een straf uit te voeren) zou de Dienst Justitiële Inrichtingen kunnen beslissen dat een veroordeelde zijn gevangenisstraf thuis mag uitzitten met een enkelband. Elektronische detentie is echter een wezenlijk andere en lichtere straf dan reguliere gevangenisstraf. Een strafsoort mag niet worden aangepast na een uitspraak van de rechter. Dit brengt de rechtsgelijkheid, rechtszekerheid en scheiding der machten in het geding.
Kritisch
Wel is de Raad voor de rechtspraak kritisch op de bepaling in het voorstel dat elektronische detentie niet kan worden gecombineerd met een andere vrijheidsstraf. Daaraan kan wel behoefte bestaan, vindt de Raad, bijvoorbeeld als de rechter vanwege de ernst van het misdrijf een vrijheidsstraf wil opleggen, maar een enkelband voldoende vindt omdat de voorlopige hechtenis eerder is geschorst en de verdachte sindsdien positieve ontwikkelingen heeft doorgemaakt. Dan is een gevangenisstraf denkbaar die gelijk is aan het voorarrest en die te combineren met een elektronische detentie.
Taakstraf
De Raad voor de rechtspraak is niet alleen positief over het voorstel om van elektronische detentie een zelfstandige hoofdstraf te maken, maar ook om de maximum duur van een taakstraf te verhogen van 240 naar 360 uur. Daarmee kan ook in zwaardere zaken een taakstraf opgelegd worden. Dit is een extra argument tegen het taakstrafverbod, een onderwerp waarover de Rechtspraak al vaker negatief adviseerde. Door het verbod ziet de rechter zich regelmatig genoodzaakt een gevangenisstraf op te leggen, terwijl hij een taakstraf passender vindt. De Raad adviseert daarom opnieuw het taakstrafverbod af te schaffen of het mogelijk te maken voor de rechter om hier (gemotiveerd) van af te wijken.
