Wie fysiek geweld pleegt tegen politiemensen, medewerkers van de brandweer of ambulance en buitengewoon opsporingsambtenaren moet worden bestraft met een vrijheidsbenemende sanctie, en niet met een geldboete of een taakstraf. Een taakstraf is hier niet op z’n plaats, staat in het initiatiefwetsvoorstel van Kamerleden Eerdmans (JA21) en Yesilgöz-Zegerius (VVD): er zou in deze gevallen een taakstrafverbod moeten komen.
Mishandeling
De Afdeling advisering van de Raad van State, die op 16 april het advies over dit initiatiefwetsvoorstel heeft vastgesteld, wijst erop dat het Wetboek van Strafrecht al een taakstrafverbod bevat. Dit houdt in dat de rechter geen taakstraf kan opleggen bij ernstige gewelds- en zedenmisdrijven. Het wetsvoorstel breidt dit bestaande taakstrafverbod uit naar mishandeling van deze hulpverleners.
Signaal
De Afdeling advisering is het met de initiatiefnemers eens dat geweld tegen hulpverleners ernstig is. Het is daarom begrijpelijk dat de initiatiefnemers een signaal willen afgeven dat geweld tegen hulpverleners niet wordt getolereerd en dat hier hard tegen wordt opgetreden. Ook rechters en officieren van justitie vinden in dit soort gevallen een zwaardere straf op zijn plaats. Voor de meest ernstige vormen van geweld tegen hulpverleners geldt bovendien het bestaande taakstrafverbod al.
Verschillende factoren
De Afdeling advisering vraagt zich af of het nodig is om de rechter bij het bepalen van de straf verder te beperken. Bij het opleggen van een straf weegt de rechter verschillende factoren mee: onder welke omstandigheden heeft de mishandeling plaatsgevonden, hoeveel pijn of letsel heeft het slachtoffer, wat was de gemoedstoestand van de dader? Op basis hiervan kan de rechter tot de conclusie komen dat een onvoorwaardelijke gevangenisstraf niet gepast is. Soms kan met een geldboete of een taakstraf meer recht worden gedaan aan wat er in een strafzaak speelt.
Maatwerk
Daarom zou, aldus de Afdeling advisering, de wetgever voldoende ruimte moeten laten aan de rechter om in individuele gevallen maatwerk te leveren. De zorgen van de Afdeling advisering richten zich met name op gevallen waarbij geen pijn of letsel is veroorzaakt, maar waarbij strafrechtelijk gezien wel sprake is van mishandeling. Ook leidt het wetsvoorstel van Eerdmans en Yesilgöz ertoe dat de rechter geen rekening kan houden met het feit dat een dader in paniek raakte omdat een familielid in gevaar was. De rechter moet met dit wetsvoorstel immers altijd een gevangenisstraf opleggen. Dit kan leiden tot disproportionele bestraffing.
Negatieve effecten
Het wetsvoorstel heeft mogelijk ook andere negatieve effecten, zo denkt de Afdeling advisering: de officier van justitie kan in deze zaken geen taakstraf meer opleggen via een strafbeschikking. Daardoor zal het vaak langer duren voordat deze zaken op zitting komen. Als de rechter een gevangenisstraf oplegt, kan het ook lang duren voordat deze wordt uitgezeten, vanwege de capaciteitsproblematiek waarmee gevangenissen te kampen hebben. Een snelle (taak)straf heeft meer effect. Ook blijkt uit onderzoek dat mensen na een taakstraf minder vaak nogmaals de fout in gaan dan na een (korte) gevangenisstraf.
Aanpassen
Het signaal dat uitgaat van hard optreden tegen geweld tegen hulpverleners weegt volgens de Afdeling advisering niet op tegen het beperken van de vrijheid van de rechter en de officier van justitie om een passende straf te bepalen. De Afdeling adviseert het wetsvoorstel eerst aan te passen, voordat het wordt behandeld.
Lees hier het advies over de Wet uitbreiding taakstrafverbod.
