Op 9 februari 2011 verschenen diverse berichten in de media dat de staatssecretaris Teeven stevig wil bezuinigen op gefinancierde rechtshulp. Hij wil zelfs de vergoeding halveren voor advocaten die verdachten in de eerste fase op het politieburo bijstaan. Toen ik het voor het eerst hoorde dacht ik werkelijk dat de draak met me werd gestoken. Helaas, het idee leeft kennelijk echt bij Teeven., de oud-officier van justitie.
In de recent achterliggende periode bespraken veel advocaten de vraag of het nog wel verantwoord is om verdachten pro deo bij te staan. Er is sinds Salduz, als gevolg waarvan verdachten voorafgaand aan het verhoor overleg met een advocaat mogen voeren, veel meer werk, zonder dat de vergoeding die ontvangen wordt, is gestegen. Het kan nog net, was de conclusie op ons kantoor net als bij veel anderen.
Ook doordat in strafzaken veel vaker van de clientèle wordt verwacht dat ze een eigen bijdrage betalen werd het er bedrijfseconomisch niet beter op. Het betreft veelal mensen die niet veel te besteden hebben of nog erger en het incassorisico is handig van de overheid verschoven naar de advocatuur. En zo zijn er nog wel wat voorbeelden te noemen waarin de laatste twee jaar fors is bezuinigd.
Als het plan van Teeven werkelijk wordt doorgevoerd wordt het voor kantoren echt ondoenlijk de schoorsteen pro deo rokend te houden. In het NRC van 9 februari 2011 uitte de Vereniging voor Strafrechtadvocaten dan ook stevige kritiek op de plannen. Namens die club waarschuwde Geertjan van Oosten dat de rechtsstaat in het geding komt. Deze grote woorden zijn niet retorisch gekozen, maar uit het hart gegrepen. Juist in die beginfase is goede bijstand onontbeerlijk als men een eerlijk proces wenst. Dat eerlijke proces staat al onder druk en wordt onder het vloerkleed geveegd als Teeven zijn gang mag gaan.
Er lijken maar twee keuzes mogelijk bij de aangekondigde bezuinigingen. De eerste is stoppen met gefinancierde rechtsbijstand. De tweede is minder kwaliteit leveren. Dat laatste is en mag nooit, juist in het belang van een eerlijk proces en dus in het belang van onze samenleving, aan de orde komen. Stoppen is dus een optie die steeds meer in beeld komt. Bij ons aan de lunchtafel werd de optie geopperd van een staking van een week. Werkt niet was de reactie. Advocaten zijn niet genoeg “samen”. We zijn te veel “onze eigen winkel”. Opgeven dus? Welnee, elkaar motiveren. Samen komen, solidair zijn. En ja, misschien toch een landelijke staking. Een week geen bijstand verlenen. Eerlijke processen zijn zonder advocaten niet meer mogelijk. Is er een andere uitweg? Ik zie hem niet. We zullen net als in de jaren zestig de barricaden op moeten. Teeven heeft hulp nodig. Hij is van god los.