De ministers Grapperhaus en Dekker hebben een wetsvoorstel ingediend waarmee de maximale gevangenisstraf voor doodslag verhoogd wordt van 15 naar 25 jaar. De maximale tijdelijke straf voor moord is dertig jaar. De verhoging moet het ‘strafgat’ verkleinen.
De opgelegde straf aan Bekir E. leidde tot de nodige verontwaardiging. De zaak zou illustratief zijn voor de behoefte aan een hogere maximumstraf voor doodslag. Zo gaf de persrechter, naar aanleiding van de zaak van Hümeyra S., aan dat de wetgever aan zet is om de verschillen in de strafmaat tussen doodslag en moord te verkleinen. Dit is bijzonder. Aan de verdachte was namelijk, door dezelfde rechtbank, een straf van veertien jaar en tbs opgelegd. Daar waar een straf van negentien jaar opgelegd had kunnen worden. De behoefte van rechters om hoger te straffen blijkt aldus niet uit deze zaak.
De voorwaardelijke invrijheidsstelling
Onder bepaalde voorwaarden kan een verdachte bij een gevangenisstraf van meer dan twee jaar na het uitzitten van twee derde van zijn gevangenisstraf vrijkomen. Hier zal binnenkort verandering in komen. In 2020 heeft de Eerste Kamer ingestemd met het wetsvoorstel Straffen en Beschermen. Hiermee wordt de maximale voorwaardelijke invrijheidsstelling twee jaar. De drempel voor het verlenen van een voorwaardelijke invrijheidsstelling wordt hoger. Zo vindt een beoordeling van het gedrag van de veroordeelde, de slachtofferbelangen en het gevaar voor de maatschappij plaats. Indien de maximale straf voor doodslag verhoogd wordt zal dit, gelet op het voorgaande, verstrekkende gevolgen hebben. Door de wijzigingen met betrekking tot onze v.i.-stelsel kan een tot de maximumstraf voor doodslag veroordeelde op dit moment na tien jaar voorwaardelijk vrijkomen. Na de inwerkingtreding van de wet Straffen en Beschermen zal dit pas mogelijk zijn na 23 jaar.
Volgens de ministers is de verhoging noodzakelijk, omdat het huidige strafmaximum onder andere leidt tot onbegrip en gevoelens van onveiligheid in de samenleving. De straf zou geen recht doen aan de ernst van het misdrijf. Echter, rechters leggen vaker niet dan wel een maximumstraf op. Dit blijkt onder andere uit een onderzoek van de Erasmus Universiteit van Rotterdam (rapport ‘Verhoging strafmaximum moord’). Als de maximumstraf verhoogd wordt en in de rechtspraak niet de verwachte hogere straffen worden opgelegd, heeft dit dan een positief effect op het gevoel van onbegrip? Leidt langer straffen tot minder recidive of draagt het bij aan een gevoel van schijnveiligheid in de maatschappij?
