Eind vorige maand vierde Hans Hertoghs, advocaat te Breda, zijn 40-jarig jubileum als togadrager. Ter gelegenheid daarvan had ik een gesprek met hem waarvan de weerslag in het volgend nummer wordt gepubliceerd. Ik moest aan die conversatie denken toen onlangs de uitspraak van het Europese Hof werd gepubliceerd die advocaten in loondienst, de zogeheten Cohen-advocaten, in sommige gevallen niet het verschoningsrecht geeft dat gewone advocaten wel hebben.
Hertoghs noemde tegenover mij de Cohen-advocaat als een voorbeeld van de ongewenste bijverschijnselen die het almaar commerciëler worden van de advocatuur meebrengt. Net als al te innige samenwerking met notarissen, belastingadviseurs en accountants overigens.
Ik ben geneigd hem gelijk te geven. De noodzaak van de advocaat in loondienst is me nooit duidelijk geweest. Ik zie de voordelen voor het bedrijf zeker wel. Maar het lijkt me terecht dat de bedrijfsjurist/advocaat zich niet kan beroepen op het verschoningsrecht. Dat recht is namelijk in het leven geroepen in het belang van de rechtsorde. En niet om de belangen van het bedrijfsleven te dienen.
Natuurlijk schreeuwen de belangenorganisaties van bedrijfsjuristen in binnen- en buitenland moord en brand. Zo zou het Europees Hof door deze uitspraak laten blijken niet meer helemaal bij de tijd te zijn. Ook de morele verontwaardiging was groot. Want door deze uitspraak spreekt het Hof hardop zijn twijfel uit over de mogelijkheid dat interne advocaten in alle omstandigheden onafhankelijk kunnen en zullen zijn.
Want daar ligt de essentie. Het Hof vindt dat je de kat niet op het spek moet binden. De dubbelrol advocaat/bedrijfsjurist kan nu eenmaal tot verleidingen leiden. En natuurlijk weet ook ik dat er allerlei waarborgen zijn voor de bedrijfsadvocaat, zoals een vrijwaring van ontslag. Maar zover komt het natuurlijk nooit.
De beslissing van het Hof is duidelijk: een eind maken aan een onduidelijke situatie. Want wanneer zet je je pet van bedrijfsjurist op en wanneer die van advocaat? Om dat zonder enige vorm van toezicht of controle over te laten aan de persoon zelf, lijkt me erg veel gevraagd.