Bij de douane- en internationale handelspraktijk van Kneppelhout in Rotterdam zorgt de Brexit voor veel nieuwe en complexe vragen, zegt advocaat en belastingadviseur Tim Hesselink, die gespecialiseerd is in export controls, sanctiewetgeving en douanerecht.
Ook zijn collega’s van Food & Agri en Commercial & Litigation krijgen meer Brexit-gerelateerde vragen.
Snelle actie
“Over de gehele linie” krijgen Hesselink en zijn collega’s vragen over de in- en uitvoer van producten van en naar het VK en de uitleg van de Brexitdeal. Zo vragen cliënten zich af wanneer goederen een EU- of VK-oorsprong hebben, dus, kort gezegd, waar de goederen zijn gemaakt. “Veel vragen krijgen we over de vereiste etikettering en mogelijke sancties bij het op de markt brengen van food en non-food producten. Klanten vragen zich bovendien af welke partij verantwoordelijk is voor de in- en uitvoer en welke financiële gevolgen er zijn, bijvoorbeeld op het gebied van invoerrechten, btw en accijns. Ook willen ze weten hoe ze hun producten zonder vertraging compliant op de VK- en EU-markt kunnen brengen.”
Sommige situaties vergen snelle actie van een cliënt. Zo kan sinds 1 januari een niet in de EU gevestigde VK-koper van goederen niet meer als EU-exporteur optreden. “Dit vergt een aanpassing in de contractuele leveringsafspraken tussen partijen en de daarmee gemoeide supply chain.”
Veel uitzoekwerk
Ook Roelof Andringa, douanerechtadvocaat bij Andringa Caljé Advocaten in Rotterdam, krijgt de laatste weken veel nieuwe vragen van cliënten. Hun primaire zorg is hoe zij compliant kunnen zijn, zowel in de EU als in het VK, aldus Andringa. “Ze krijgen met alle facetten van het douanerecht te maken, plus dat de BTW-behandeling wijzigt en dat is veel uitzoekwerk.” Als gevolg van de Brexitdeal kunnen goederen van Engelse oorsprong vrij van recht in Europa worden ingevoerd, en omgekeerd kunnen goederen van Europese oorsprong vrij van recht in het VK worden ingevoerd. “Het douanewetboek bevat regels om vast te stellen of goederen van Engelse of Europese oorsprong zijn. Voor mensen die al langer met deze regels werken is het niet zo moeilijk, maar als je er nog niet eerder mee in aanraking bent gekomen, is het lastig vast te stellen wat de oorsprong is van goederen. Daar krijgen we nu relatief veel vragen over.”
Net voor de jaarwisseling was er ook “veel gedoe” over het Engelse EORI-nummer (Economic Operator Registration and Identification), een identificatienummer dat gebruikt wordt om zaken te kunnen doen met de Douane, want zonder Engels EORI-nummer zouden de goederen het VK niet in kunnen. “Nog steeds is onduidelijk hoe moet worden omgegaan met de btw bij invoer in het VK.”
Steeds ingewikkelder
Toch noemt Andringa de situatie voor ondernemingen de laatste weken “relatief rustig”. “Veel bedrijven hebben extra voorraden aangelegd, enerzijds om voldoende voorraden te hebben wanneer de Brexit tot een chaos zou leiden en anderzijds misschien ook om invoerrechten te voorkomen. Dat is volgens mij, samen met de coronamaatregelen, reden voor de relatieve rust van nu.”
Voor de toekomst verwacht hij niettemin volop werk voor douaneadvocaten. “De regelgeving rond de in- en uitvoer van goederen wordt steeds ingewikkelder. Dat is omdat de Europese wetgever steeds meer wil regelen en daartoe ook is uitgerust, maar ook omdat de goederenstroom steeds groter en sneller wordt. Bovendien lijken landen steeds meer tarifaire handelsmaatregelen te treffen, waardoor tarieven en de financiële belangen bij in- en uitvoer groter worden.”
Acute problemen
Joost Maassen (Maassen Law) is zowel Nederlands advocaat als solicitor of England & Wales en adviseert over Nederlands en Engels recht bij grensoverschrijdende zaken op het gebied van het vennootschaps- handels-, contracten-, en overnamerecht. Zijn clientèle bestaat vooral uit Nederlandse MKB-bedrijven die zakendoen met het VK, en hun professionele adviseurs.
Ook hij noemt het eerste deel van januari relatief rustig. “De acute problemen ontstaan vooral bij grensformaliteiten en keuringen, door onkunde of slordigheden in de documentatie of langere wachttijden.”
De meeste zorgen van cliënten gaan over wat Brexit op de korte termijn voor hen betekent, aldus Maassen. “Ze vragen zich af wat de gevolgen zijn voor bestaande contracten en de uitvoering daarvan: de levering van goederen en diensten, het logistieke proces, de nieuwe voorwaarden en de kosten. Cliënten willen weten wat er voor hun product veranderd is en wat de gevolgen daarvan zijn voor bestaande en nieuwe contracten.”
Grotere verschillen
Op korte termijn verwacht Maassen vragen over onder meer import- en exportformaliteiten, producteisen en certificeringen en keuringen als gevolg van de veranderde wet- en regelgeving, en de gevolgen daarvan voor contracten. Daarnaast verwacht hij te worden ingeschakeld voor juridische ondersteuning wanneer partijen er onderling niet uitkomen.
Op de langere termijn zullen de grote verschillen tussen de Engelse en Nederlandse rechtspraktijk, die door de harmoniserende EU-wetgeving enigszins waren afgenomen, weer toenemen, denkt hij. “Cliënten zullen hierdoor steeds meer behoefte hebben aan advies over Engels recht.”
Meer vragen van Britten
Mirjam den Besten, advocaat bij Everaert Advocaten in Amsterdam en gespecialiseerd in het Nederlandse nationaliteitsrecht en EU-recht, werd na het Brexit-referendum in 2016 al regelmatig benaderd door Britten, en sinds de officiële uittreding van het Verenigd Koninkrijk uit de EU op 31 januari 2020 gebeurde dit steeds meer.
Als lid van het Everaert Brexit-team richtte zij zich eerst vooral op het verstrekken van betrouwbare informatie via de website van kantoor en op het adviseren van Britten en hun familieleden. Tijdens de transitieperiode van 31 januari 2020 tot 1 januari 2021 assisteerde zij hen bij het voorbereiden en indienen van aanvragen voor verblijfsvergunningen op grond van het Terugtrekkingsakkoord tussen het VK en de EU van 12 november 2019. Ook adviseerde zij veel Britten over eventuele mogelijkheden om een dubbele – Brits-Nederlandse – nationaliteit te krijgen.
“Na het Brexit-referendum waren veel Britten bang dat zij, en hun eventuele familieleden met afhankelijke verblijfsvergunningen, hun verblijfsrecht in Nederland zouden verliezen, of dat de verblijfsvoorwaarden zouden worden aangescherpt.”
Strengere verblijfsvoorwaarden
De meeste Britten en hun familieleden die vóór 1 januari 2021 al in Nederland woonden hebben inmiddels een verblijfsvergunning op grond van het Terugtrekkingsakkoord en hoeven zich vooralsnog geen zorgen te maken over hun verblijfsstatus zolang zij aan de voorwaarden van hun vergunning voldoen, aldus Den Besten. “Maar Britten en hun niet-EU familieleden die ná 31 december 2020 naar Nederland komen moeten rekening houden met strengere verblijfsvoorwaarden.” Zij moeten een verblijfsvergunning aanvragen voor een specifiek verblijfsdoel, bijvoorbeeld werk of gezinshereniging. Den Besten verwacht dan ook dat haar kantoor vaker ingeschakeld zal worden door Britten die hulp nodig hebben bij hun aanvragen voor verblijfs- en/of tewerkstellingsvergunningen.
Overleveringszaken
Diantha van Eijsden is strafrechtadvocaat bij Kaarls Strafrechtadvocaten in Den Haag, dat zich richt op nationale strafrechtzaken en internationale strafzaken, zoals overleveringszaken. Die zaken worden uitsluitend door de rechtbank Amsterdam behandeld. “Rond september merkten we dat de zaken die betrekking hadden op een overleveringsverzoek door het Verenigd Koninkrijk opeens redelijk snel moesten worden behandeld. Dat is ook te zien in de rechtspraak; in oktober, november en december heeft de rechtbank Amsterdam in verschillende overleveringszaken uitspraak gedaan. Het is duidelijk dat de rechtbank dergelijke zaken vóór het einde van 2020 wilde behandelen.”
Terugkeergarantie
Volgens Van Eijsden was het al jurisprudentie van de rechtbank Amsterdam en het Hof van Justitie in Luxemburg dat de Brexit geen aanleiding is om overlevering niet toe te staan. Maar er was nog geen jurisprudentie over de zogenaamde terugkeergarantie van Nederlanders die naar het Verenigd Koninkrijk worden gestuurd met de toezegging dat zij een straf in Nederland kunnen uitzitten. “De rechtbank heeft uiteindelijk beslist dat de terugkeergarantie wel gegeven en uitgevoerd kon worden, omdat het Verenigd Koninkrijk hier ook een regeling voor heeft.”
Haar Nederlandse cliënten maakten zich vooral zorgen over de vraag of zij bij een overlevering naar Nederland konden terugkeren wanneer zij tot een gevangenisstraf veroordeeld zouden worden. “Dat was onder EU-recht geregeld, maar de behandeling van deze zaken vindt in het VK plaats ná de Brexit, waardoor dit recht niet meer van toepassing is. Inmiddels weten we dat in de overeenkomst tussen de EU en het VK de terugkeergarantie wel wordt genoemd, maar deze overeenkomst dateert van eind december, oftewel ná de uitspraken van de rechtbank Amsterdam.”
Schending
Ook de omstandigheden in de gevangenissen in het Verenigd Koninkrijk baren cliënten zorgen. “Die zijn niet goed. Daarover zijn diverse internationale rapporten geschreven, zoals van het Europees Comité inzake de voorkoming van folteringen en onmenselijke of vernederende behandelingen of bestraffingen, waarin staat dat de omstandigheden in sommige gevangenissen in het VK in strijd zijn met artikel 3 EVRM.”
Van Eijsden wijst erop dat de rechtbank Amsterdam in diverse uitspraken heeft bevestigd dat de mensenrechten van de betrokkenen gegarandeerd konden worden omdat het Verenigd Koninkrijk nog wel lid is van het EVRM. “Dit, samen met garanties die in concrete gevallen gegeven moeten worden, zorgde ervoor dat overlevering werd toegestaan.”
De coronacrisis in het Verenigd Koninkrijk zorgt in de Britse gevangenissen nog eens voor extra zorgen, aldus Van Eijsden.
Minder vragen
Emilie Boot, arbeidsrechtadvocaat bij HVG Law in Rotterdam, kreeg de laatste maanden juist weinig Brexit-gerelateerde vragen. “Bedrijven die vanwege een mogelijke Brexit naar de EU wilden verhuizen, deden dit in de afgelopen jaren al. Dat zorgde tot een jaar geleden voor veel werk.” Boot en haar collega’s adviseerden cliënten daarbij over het verplaatsen van werknemers of het hoofdkantoor naar Nederland. Daarbij komen arbeidsrechtelijke aspecten aan de orde zoals de kwalificatie van overgang van onderneming, harmonisatie van arbeidsvoorwaarden en (collectief) ontslag. “We zijn benieuwd of de bedrijven die besloten om niet weg te gaan bij dat besluit zullen blijven.”
Grensoverschrijdende arbeid
Vragen die Boot de afgelopen maanden van cliënten kreeg gingen vooral over het recht dat van toepassing is bij grensoverschrijdende arbeid tussen het Verenigd Koninkrijk en de EU. Door de Brexit hebben werknemers uit het VK niet meer het recht van vrij verkeer van werknemers en bedrijven niet meer het recht van vrij verkeer van diensten. “Dit leidt ertoe dat het verrichten van arbeid en diensten vanuit het Verenigd Koninkrijk in de EU niet meer eenvoudig en snel te realiseren is. Tal van vergunningen en registraties zijn daarvoor nodig. Non-compliance met die regels zal tot hoge boetes en dienst- of werkverboden leiden. Voor werkgevers is het lastig vast te stellen aan welke regels zij zich moeten houden om deze risico’s te voorkomen of te mitigeren.”
Aanpassing arbeidsrecht
Een andere “veel gehoorde vrees” is volgens Boot dat de Britse overheid de arbeidsrechtregels zal aanpassen, waaronder de arbeidstijdenwetgeving en de berekening van vakantieloon, wat tot oneerlijke concurrentie kan leiden met in de EU gevestigde bedrijven. “De handels- en samenwerkingsovereenkomst tussen het Verenigd Koninkrijk en de EU bevat hier remedies tegen, zoals de afspraak dat het Verenigd Koninkrijk bepaalde rechten van werknemers niet mag verzwakken wanneer dit concurrentieverstorend is. Bij niet-naleving kan de EU bijvoorbeeld overgaan tot de introductie van invoerheffingen. De praktijk zal uitwijzen hoever de Britse overheid zal gaan bij het aanpassen van het arbeidsrecht.”
