Geen softere straf dan bij criminelen een enkelband om doen. Dat is zo’n beetje het idee van een groot deel van de bevolking. Want je kunt gewoon op straat, naar je werk en naar de kroeg. Maar hoe is het écht om een enkelband te dragen? Dat experiment ging Han Moraal aan, algemeen voorzitter van de RSJ. Hij droeg drie dagen een enkelband, op uitnodiging van Reclassering Nederland.
Reclasseringstoezicht
Een enkelband is bedoeld voor mensen die onder reclasseringstoezicht staan, met een locatieverbod of locatiegebod. Bij een locatieverbod mogen zij op een bepaalde plek of plekken niet komen, bijvoorbeeld in de buurt van een slachtoffer, bij een voetbalstadion of waar veel kroegen zijn. Bij een locatiegebod moet de persoon op afgesproken tijden ergens zijn, bijvoorbeeld thuis of op het werk. De reclassering gebruikt de enkelband om te controleren of mensen zich daaraan houden. Moraal erkende vooraf: vrijwillig een aantal dagen met een enkelband lopen is niet te vergelijken met hoe dat voelt als het een echte strafmaatregel betreft. Maar het raakt aan de onderwerpen waarover de RSJ adviseert. Zoals het advies dat we dit jaar uitbrengen over Technologische innovaties binnen de forensische zorg.
Lange broek
Op zijn eerste dag fietste Moraal naar het werk. Die enkelband ziet niemand, dacht hij, mooi verstopt onder een broekspijp. “Niet dus. Ik had het gevoel dat iedereen naar mij keek.” Dat gebeurde ook ’s avonds, toen hij naar het strand ging en hij de enige was met een lange broek.
Elektronische detentie
De volgende dag wilde hij de hitte voor zijn en vroeg naar het werk – maar hij had een thuisgebod van Reclassering Nederland tot 7.30 uur. Die dag sprak hij met minister David van Weel, staatssecretaris Teun Struycken en staatssecretaris Ingrid Coenradie over het werk van de RSJ. Daarbij werd ook gesproken over de enkelband en de mogelijkheden van elektronische detentie.
In overtreding
Pas na het gesprek begonnen de problemen. Reclassering Nederland had het gebiedsverbod zo ingesteld dat hij naar het departement een bepaalde route moest lopen. Maar op de terugweg nam hij een andere weg – en begon de enkelband te trillen, gevolgd door een boos sms’je: ‘Je bent in je verboden gebied, je bent nu in overtreding. Ga terug!’ Direct daarna belde een medewerker van de reclassering: “Je houdt je niet aan de afspraken!” Dat gebeurde ‘s middags nog een keer. “Ik voelde mij continu bekeken, dat is het ook, en dat voelt niet fijn.” ‘s Avonds thuis voelde hij zich nog het veiligst.
Bevrijden
Op de laatste dag kwam een medewerker van Reclassering Nederland en iemand van de Dienst Justitiële Inrichtingen hem thuis ‘bevrijden’. “Want zo voelde het. 24 uur per dag gecontroleerd worden, thuisarrest hebben, in delen van de stad niet mogen komen, als je het toch doet een overheid die je meteen op je schouder tikt, en een enkelband die je permanent voelt.
Dat is beklemmend. Elektronische controle is serious business.”
