Onnodig, noemt hoogleraar jeugdrecht Mariëlle Bruning het plan om het adolescentenstrafrecht ook van toepassing te laten zijn op zestien- en zeventienjarigen. “De noodzaak daartoe is niet duidelijk.” Zij heeft meer bezwaren tegen het wetsvoorstel tot invoering van adolescentenstrafrecht.
Staatssecretaris Teeven van Veiligheid en Justitie kwam vorige week met zijn conceptwetsvoorstel adolescentenstrafrecht. Daarin is een breed pakket aan maatregelen opgenomen om de criminaliteit van risicojongeren beter en effectiever te kunnen aanpakken. Er moet strenger kunnen worden gestraft, vindt het kabinet. Zo wordt de maximale duur van jeugddetentie verhoogd van twee naar vier jaar en kan een zwaar zeden- of geweldsmisdrijf niet meer met alleen een taakstraf worden bestraft.
Mariëlle Bruning, hoogleraar jeugdrecht aan de Universiteit Leiden: “Volgens het voorstel wordt het adolescentenstrafrecht niet – zoals door velen werd voorgesteld – voor jongvolwassenen van 18 tot 23 jaar, maar de groep van 16 en 17 jaar wordt ook meegenomen. Voor deze laatste groep betekent dit een verharding en verzwaring van het jeugdstrafrecht, zonder dat direct duidelijk wordt waarvoor dit voor deze minderjarigen nodig is. Dat is onnodig en de noodzaak hiertoe wordt onvoldoende beargumenteerd.”
Eerder zei ook Kinderombudsman Marc Dullaert geen noodzaak te zien voor invoering van een apart strafrecht voor jongvolwassenen. In oktober stuurden een aantal hoogleraren, waaronder Bruning, en andere bij het jeugdstrafrecht betrokkenen een brief naar de Tweede Kamer waarin zij hun zorgen over de invoering van een adolescentenstrafrecht uitten. Daarop hebben zij tot op heden geen reactie gekregen.
Dat straks voor zeden- of geweldsmisdrijven niet meer alleen taakstraffen kunnen worden opgelegd, noemt Bruning bovendien ‘een te grote beperking van de bevoegdheid van de kinderrechter en een te vergaande wijziging van het jeugdsanctiestelsel’. Daarbij vindt zij het onduidelijk wanneer de rechter het adolescentenstrafrecht nu precies moet toepassen. “In de toelichting lijkt de nadruk te liggen op de ‘uitgesproken kwetsbare groepen onder de jongvolwassenen met psychische of psychiatrische stoornis of jeugdigen met een ontwikkelingsstoornis’ , die via het jeugdstrafrecht zouden moeten worden gesanctioneerd. Uit hersenonderzoek blijkt juist dat de hele groep 18- tot 23-jarigen nog in ontwikkeling is, toepassing van het jeugdstrafrecht voor enkel de uiterst kwetsbare groep jongvolwassenen beantwoordt dan ook niet aan deze bevindingen.”
Kinderrechtenverdrag
Verder wordt omzetting van de behandelmaatregel PIJ (Plaatsing in een Inrichting voor Jeugdigen) in TBS onder strenge voorwaarden mogelijk. “Dit betekent dat een minderjarige wetsovertreder geconfronteerd kan worden met levenslange opsluiting en dat is in strijd met het VN-Kinderrechtenverdrag (IVRK)”, vertelt Bruning.
Ook is het volgens de hoogleraar een gemiste kans dat art. 77b Sr, de toepassing van het volwassenstrafrecht voor minderjarigen, gehandhaafd blijft. Dit terwijl het VN-Comité voor de rechten van het kind herhaaldelijk zou hebben aangegeven dat dit artikel in strijd is met het IVRK.“Uit onderzoek is gebleken dat in zaken, waar het volwassenstrafrecht is toegepast bij minderjarige wetsovertreders, de straf haast altijd lager uitvalt dan de maximaal mogelijke straf via het jeugdstrafrecht. Dit en de maatregel om jeugddetentie voor 16- en 17-jarigen te verzwaren van twee naar vier jaar is genoeg reden om deze bepaling te schrappen en zo het verdrag beter na te leven.”
Potpourri
Maar er zijn ook verbeteringen te noemen. Een jeugdige die zich niet aan de voorwaarden bij verblijf buiten de inrichting houdt, kan alsnog worden vastgezet (eventueel met een time-out). Bruning: “Dat is een positieve verbetering om snel en consequent te reageren, wat voor jeugdigen erg belangrijk is.” Daarnaast vindt Bruning dat met het conceptvoorstel meer duidelijkheid wordt aangebracht in de afbakening van jeugdsancties. “Dat is winst, want het huidige jeugdsanctiestelsel biedt een potpourri aan straffen en maatregelen waarvan soms onduidelijk is wat het doel van een sanctie is en hoe deze zich tot andere sancties verhoudt.”
