Om de kwaliteit van de familie- en jeugdrechtspraak hoog te houden en te zorgen dat de rechter voldoende maatwerk kan leveren, moet meer aandacht komen voor de persoon van de rechter. Dat stelde professor Paul Vlaardingerbroek op vrijdag 23 juni in zijn afscheidsrede aan Universiteit Tilburg.
Verdieping
Volgens Vlaardingerbroek komt de rechtspraak in het nauw door nieuwe ontwikkelingen van binnenuit en buitenaf. Hij noemt digitalisering van de rechtspraak, verfijning van wet- en regelgeving, de ontwikkeling van professionele standaarden voor de rechtspraak, groter belang van procesreglementen, toenemende kritiek op de rechterlijke macht vanuit de samenleving en een toenemende werkdruk waardoor te weinig of geen tijd meer is voor de broodnodige verdieping.
Twee winnaars
Bij al deze ontwikkelingen moet meer aandacht komen voor de persoon van de rechter, aldus Vlaardingerbroek. Hij of zij is degene die de moeilijkste beslissingen moet nemen en liefst zodanig dat er twee winnaars uit de strijd komen, opdat de gevonden oplossing stand houdt. Dat geldt wellicht nog het meest voor kinder- en jeugdrechters, omdat zij beslissen over ingrijpende zaken als het al dan niet weghalen van een kind bij de ouders, of vervangende toestemming voor een medische behandeling.
Lekenrechters
Volgens Vlaardingerbroek zouden kinderrechters vaker in een meervoudige kamer moeten beslissen, waarbij het wenselijk is als ook lekenrechters (gedragswetenschappers of medische deskundigen) in die kamer zitting kunnen nemen. Ook zou het wenselijk zijn als de rechtbank de beschikking heeft over deskundigen die meteen op verzoek van de rechter (artsen, psychiaters en gedragswetenschappers) onderzoek kunnen doen naar de psychische of lichamelijke gesteldheid van het kind of de specifieke gezinsproblematiek.
Eigen mediators
Verder zou de rechtbank moeten beschikken over eigen mediators, die meteen na of tijdens de zitting met partijen aan de slag kunnen. Deze rechtbank-plus bestaat al in andere landen. Net als veel andere experimenten in de rechtspraak gaat dat geld kosten, maar de kost gaat meestal voor de baat uit, aldus Vlaardingerbroek. Hij ziet te vaak gebeuren dat er niet geïnvesteerd wordt in vernieuwing van de rechtspraak.
Vlaardingerbroek verwacht dat burgers gebaat zouden zijn met een makkelijk toegankelijke helpdesk van de rechterlijke macht. Burgers zouden daar met zowel eenvoudige als complexe vragen terecht moeten kunnen voor advies en hulp.
