Sylvester Stallone is gaan schilderen. Volgens berichten hangen zijn doeken op stand in St. Petersburg, te koop voor Russische rijken die zich in hun handels- en andere praktijken graag spiegelen aan deze stoere held. Poetin schijnt er minder blij mee te zijn. Want nogal eens overwon Amerikaanse held Stallone in zijn eentje het “rode gevaar”, tenminste op het witte doek. Dat geldt kennelijk als belediging van de Russische geschiedenis. Herkent Poetin zich in Stallones vijanden, al die uiteindelijk kansloos gevallen Sovjet-agenten?
De opening van de tentoonstelling zal door Poetins hoge aanwezigheid dan ook niet zijn opgeluisterd. Stallone is zijn Zwarte Piet. Hoewel? Mag dat nog wel, Zwarte Piet zelfs maar noemen bij naam? Zwarte Piet wordt toch binnenkort verboden, onder druk van luidruchtige kleurlingen (pardon) die zelfs negerzoenen als discriminatoir uit de schappen van de bakker hebben verbannen?
Poetin deelt iets met die gekleurde medemensen, en niet alleen als medemens. Allicht hebben Stallones acteerprestaties geen enkele historiografische (of zelfs maar historische) waarde. Zij maken deel uit van verbeeldingen, met als enkel doel het verzetten van de geest. Stallone speelde de held tegen verzonnen foute commies, zonder daarmee ook maar enig oordeel uit te spreken over historische werkelijkheden. Stallones films zijn kunstige verbeeldingen, of tenminste niet echt en wat echt is is geen kunst.
Allemaal sprookjes, net als Sinterklaas en Zwarte Piet. Je moet wel gek zijn om dergelijke verhalen letterlijk te nemen. Sinterklaas en Zwarte Piet zijn kinderspel waarin alleen de kleinsten geloven (en gelukkig maar). Zouden die kinderen daardoor tegen zwarten worden ingenomen? En daardoor de rest van hun leven in elke gekleurde medemens een Zwarte Piet zien?
Eerder dreigt het tegendeel. Kinderen en grote mensen die te horen krijgen dat Zwarte Piet niet meer mag omdat sommige kleurlingen hem zien als belediging zullen eerder denken: wat een sneue mensen dat zij zich zelfs door zo’n sprookjesfiguur gekwetst voelen. Moet Zwarte Piet echt worden afgeschaft omdat een handjevol of meer gekleurde mensen zeggen bang voor hem zijn? Omdat hij hen in een kwaad daglicht stelt? Wat is dit voor afweging van belangen? Hoeveel donkere mensen weten eigenlijk wie Zwarte Piet is? Deze helper van de goedheiligman die zo veel kinderen zegeningen brengt? Allemaal sprookjes, niets meer. Alsof de blanken Zwarte Piet hebben uitgevonden om de zwarten er onder te houden.
Sinterklaas en Zwarte Piet hebben niets te maken met echte achterstelling van gekleurde mensen. Luidruchtige acties tegen de Goedheiligman en zijn Zwarte Knecht leiden de aandacht af van echte discriminatie, in de arbeidsmarkt, in het uitgaansleven, af en toe zelfs op straat door de politie en nog veel meer. Sterker nog: dit verzet tegen Zwarte Piet kan vooroordelen bevestigen: “zijn zij echt zo stom?”.
Volgens weer andere berichten proberen nogal wat donkere mensen hun huid lichter te maken: “blank is beter”. Dit is de echte tragiek. Waarom zouden donkere mensen op blanken willen lijken? Zijn die mooier? Natuurlijk niet. De blanken zijn het model, helaas. Gekleurde mensen die zichzelf in de bleek zetten om op blanken te lijken geven daarmee zelf aan dat blanken toch beter zijn. Wat een tragische paradox of eigenlijk regelrechte tegenspraak. Echte gelijkheid van mensen als mensen is er pas als donkeren niet meer op witten willen lijken omdat die witten in hun ogen “beter zijn”.
Wat is die droom eigenlijk? Dat kleuren en rassen menselijkerwijs niet meer worden gethematiseerd. Niet alleen het verzet tegen Zwarte Piet wordt verwoord in termen van tegenstellingen tussen blank en zwart. Dan doet blank of zwart er kennelijk toch toe. Pas als huidskleur er net zo min toe doet als de schmink van Piet is de strijd tegen discriminatie gewonnen.
Die weg is eindeloos lang. Omnis determinatio est negatio, alle bepaling leeft bij tegenstellingen. Verzet tegen discriminatie in termen van tegenstellingen dreigt het anders en minder zijn te bevestigen. De kunst is het op te komen tegen discriminatie en ander kwaad zonder bestreden tegenstellingen juist op te roepen. Zo vaak ook is bepaling in termen van tegenstellingen bepaling in termen van het onbekende. Hoe goed kennen witte en donkere mensen elkaar eigenlijk? Ga kennis maken en blijf in gesprek, dat helpt.
Niet alle dromen zijn bedrog. Sprookjes letterlijk nemen, dat is bedrog. Dat delen Poetin en de anti-Pieten. Op zich genomen zijn het onbeduidende incidenten, domheden waarvan de wereld vol is. Toch wijst het op meer, op gebrek aan ontzag voor waarheid. Frankfurt (de man van On truth) heeft eerder On bullshit geschreven. Bullshit is alles wat zo maar wordt gezegd, zonder ontzag voor de feiten, om wat voor doelen dan ook te bereiken. Sprookjes letterlijk nemen als dat zo uitkomt is net zo goed bullshit als liegen. Het komt bijna op hetzelfde neer. Het doet er niet toe of klopt wat wordt gezegd, als het maar lijkt alsof het klopt wat je zegt. Dan kan alles. Zelfs Zwarte Piet, maar dan alleen voor heel kleine kinderen.
