De advocaat wordt sinds jaar en dag gezien als ‘bewaker van de rechtstaat’. Op dat punt zou de advocatuur het dan ook steeds drukker moeten krijgen. De invloed van de overheid op het dagelijks leven van de burgers wordt steeds groter en is niet meer te stoppen. Soms is de regel- en bewaarzucht duidelijk merkbaar maar vaak worden ongemerkt allerhande gegevens verzameld en bewaard. De burger heeft vaak weinig keus. Er is geen ontsnappen meer aan. Om je onopgemerkt van Groningen naar Middelburg te verplaatsen is heel wat kunst en vliegwerk nodig. De reisbewegingen van de OV-reiziger worden gevolgd en op alle stations hangen camera’s. In de auto is het onmogelijk om alle ‘verkeerscontrolesystemen’ te ontwijken of de auto heeft van zichzelf al een volgsysteem. Ook via de GSM-gegevens kan worden nagegaan hoe iemand is gereisd, om van alle geregistreerde gegevens die met ‘locatiebepaling’ werken nog maar te zwijgen. Ongemerkt wordt er veelal toestemming gegeven om deze gegevens te registreren. Toegeven, door deze veelvuldige registraties worden tegenwoordig vele misdrijven opgelost, waar uiteraard ook de advocatuur garen spint. In zoverre heeft de advocatuur een belang. Vraag is of dit belang opweegt tegen de gevaren van het opslaan van allerhande gegevens. Afgelopen week werd nog duidelijk dat de minister van justitie en veiligheid vast houdt aan het verzamelen van gegevens van alle burgers met de redenering dat ‘vooraf niet te zeggen valt wie misschien eens verdachte wordt’.
Punt waar echter te weinig bij stil wordt gestaan is wie er allemaal toegang hebben tot de verzamelde gegevens en wat er zoal mis kan gaan. Onlangs was te lezen dat er door een groot veiligheidslek bij de politie tientallen vertrouwelijke documenten op straat zijn komen te liggen. Het betrof gegevens uit onderzoeken die simpelweg via Google gevonden konden worden. De informatie was door een familielid van een eenvoudige boekhouder, die systeembeheerder bij de politie is, op een onbeveiligd deel van de website van de boekhouder gezet. De reden waarom is een groot raadsel, maar het feit is er niet minder om. Niet alleen hackers maar ook kwaadwillende of gefrustreerde ambtenaren vormen dan ook een groot gevaar.
In het ‘Juvenalis Dilemma’ van de bekende schrijver Dan Brown wordt het probleem al aangesneden. Wie bewaakt de bewakers? De advocaat? In hoeverre kunnen wij er nog op vertrouwen dat er zorgvuldig met deze ontelbare gegevens wordt omgesprongen en welke rol is hier voor de advocatuur weggelegd? Nog even en het uitzetten van de locatievoorzieningen op de smartphone wordt strafbaar gesteld. Voor je het weet wordt je als verdachte van een misdrijf gezien omdat je volgens de gegevens van facebook rond het tijdstip waarop het feit werd gepleegd in de buurt moet zijn geweest. De slimme crimineel weet ongetwijfeld deze moderne opsporingstechnieken te omzeilen en de politie op het verkeerde been te zetten, maar de onwetende burger loopt steeds meer gevaar als verdachte te worden aangemerkt.
De voortschrijdende techniek laat zich, evenals de toenemende overheidsbemoeienis, niet stoppen, maar het is wel zaak om je ervan bewust te zijn dat er door wie of wat dan ook, persoonlijke gegevens op straat komen te liggen. Het is geen 1984 meer maar 2014! Op dit punt is er rol weggelegd voor de advocatuur, zij het een geringe. Rechters hebben wat dat betreft meer in de melk te brokkelen en kunnen dergelijke zorgelijke ontwikkelingen tegengaan. Gelukkig gebeurt dat ook door creatief met beperkende wetgeving om te springen. Zoals gebeurt bij de wet waarin in bepaalde gevallen is verboden een taakstraf op te leggen. Oplossingen worden gezocht in het opleggen van één dag gevangenisstraf en voor het overige alsnog een taakstraf of door het opleggen van een geldboete. Dit stemt mij tot vreugde. We moeten de strijd niet opgeven en kritisch blijven op de invoering van steeds verdergaande wetten en regelgevingen. Wees op uw hoede!
