Bijna alle advocaten werken door de coronacrisis thuis, en moeten zich nu noodgedwongen digitale processen eigen maken. Is dat de aanzet voor een innovatiegolf binnen de beroepsgroep? Mr. vraagt het aan legaltechexpert Jeroen Zweers van legaltechadviesbedrijf NOUN. Hij verwacht dat advocaten nu echt meer zullen investeren in it.
Zweers ondersteunt bedrijven in het juridisch domein met advies over innovatie, productontwikkeling, het vermarkten van producten naar cliënten en het slimmer maken van juridische afdelingen. “Je ziet wel dat de advocatuur met de neus op de feiten wordt gedrukt, omdat we naar een andere realiteit gaan,” zegt Zweers. De voormalige directeur innovatie van Kennedy Van der Laan begon in april 2019 voor zichzelf als innovatieconsultant voor de juridische sector. “It gaat een belangrijker aspect worden van het werk van een advocaat.”
Teams, Zoom, Skype
Zweers heeft geen hoge pet op van de innovatiekracht van Nederlandse advocatenkantoren op dit moment. “Advocaten komen, met alle respect, niet verder dan het gebruik van Word en Outlook. En nu zie je dat ze, gedwongen door de omstandigheden, op afstand communiceren. Iedereen omarmt Teams, Zoom, Skype en noem maar op.”
“Maar,” benadrukt Zweers, “Dat is heel wat anders dan echte innovatie. De volgende stap zal zijn dat advocaten hun processen anders gaan inrichten. De laag van standaardwerk binnen advocatenkantoren is vaak groter dan advocaten denken.”
Contract uploaden
Advocatenkantoren zullen slimmer werken, voorspelt Zweers. Hij verwacht dat ze grote budgetten vrijmaken voor tools, bijvoorbeeld voor het opstellen en analyseren van documenten. Maar ook nieuwe communicatiemiddelen, bijvoorbeeld tussen cliënten en kantoor. “Ik denkt dat cliënten toegang zullen krijgen tot alle relevante documenten en communicatie. Je zult naar platformomgevingen gaan waar het hele dossier van de cliënt in zit. Er zal ook steeds meer intelligentie over documenten heen gaan. Dat gaat slimmer dan wanneer mensen er naar kijken.”
Andere voorbeelden: documenten, bijvoorbeeld geheimhoudingsverklaringen online genereren op basis van vraag en antwoord. Of een bestaand contract uploaden in een online tool. “Geen vervanging, wel gereedschap.”
Innovation bij marketing
In Nederland, zegt Zweers, staat legal tech nog in de kinderschoenen. “Als lid van de board van European Legal Tech Association (ELTA), kan ik redelijk goed vergelijken, en dan zie je dat er in Nederland nog te weinig gebeurt. Het probleem is dat innovatie conflicteert met het verdienmodel van uurtje-factuurtje. Je gaat immers niet per se meer verdienen als je je processen slimmer inricht. Advocaten roepen van alles, maar het is meer ‘innovation by marketing’ dan ‘innovation by doing’. Advocaten zullen ook in Nederland gaan innoveren. Niet omdat ze dat ze graag willen, maar omdat de markt ze daartoe dwingt.” Zweers wijst in dit verband op de toenemende concurrentie van de juridische takken van de Big Four en de andere juridische dienstverleners, die meer het belang zien van nieuwe technieken.
Remmende factor
Hij denkt dat de opstelling van de Nederlandse Orde van Advocaten (NOvA) en de lokale ordes een remmende factor is. Dat ondervond hij zelf toen hij directeur-bestuurder was bij Sync, de innovatietak van Kennedy van der Laan. Dit bedrijf adviseerde juridische afdelingen van grote bedrijven over legal tech. Maar op een gegeven moment stak de Amsterdamse deken er een stokje voor, omdat advocaten niet mogen samenwerken met consultants in een dochterbedrijf.
“Ik zou graag zien dat de NOvA meer de mogelijkheid van innovatie faciliteert,” betoogt Zweers. “Kantoren lopen nu snel tegen de grenzen van de beroepsregels aan. Dat zie je ook in andere Europese landen, behalve in het Verenigd Koninkrijk, Zweden en Spanje.”
High Court Utah
In de VS en het Verenigd Koninkrijk, zegt Zweers, zijn essentiële juridische innovaties van de grond gekomen. Hij noemt de High Court Utah en de California Bar, die zogeheten ‘regulatory sandboxes’ hebben opgetuigd. “Platforms waarbinnen geëxperimenteerd kan worden. Dat is ook hier nodig. Als het niet gebeurt, zullen andere aanbieders de advocaten voorbijstreven. De advocatuur heeft wel het procesmonopolie, maar hoe onderscheidend is dat nog? De meeste grote advocatenkantoren procederen nauwelijks.”
Hij hoopt dat de Europese beroepsorganisaties belemmeringen voor innovatie wegnemen. “We moeten de beroepsgroep klaar maken voor de toekomst, en ik heb niet het gevoel dat de beroepsorganisaties daar erg behulpzaam bij zijn.”
