Onze beschaving is door de jaren heen gevormd door opeenvolgende golven van technologische vooruitgang. Van de ontdekking van vuur en de uitvinding van het wiel tot aan het gebruik van stoomkracht, elektriciteit en uiteindelijk het tijdperk van internet en informatie – elk van deze ontwikkelingen markeerde een keerpunt in de geschiedenis van de mens. In het begin lijken sommige van deze ontwikkelingen bescheiden, maar groeien ze uit tot wereldwijde manifestaties. Vaak doorlopen ze een vergelijkbaar traject: de ontwikkeling van een baanbrekende technologie met tal van voordelen, die vervolgens efficiënter, betaalbaarder en alomtegenwoordig wordt, en op den duur een integraal onderdeel vormt van het voortdurend veranderende menselijke bestaan.
Op het lijstje kunnen we er een toevoegen. We bevinden ons momenteel in een nieuwe technologische revolutie: AI. Hoewel de wetenschappelijke methodologie van AI-modellen op zichzelf eigenlijk niet baanbrekend was, heeft de enorme toename in capaciteit die voortvloeit uit het samenvoegen van deze methodologie met grootschalige training data en computermiddelen voor de training van AI velen verrast en verontrust. ‘an unprecedented moment in history’, aldus Yoshua Bengio.
Men erkent de vele voordelen ervan, maar wenst ook de bijbehorende gevaren te beperken. De Europese Commissie concludeerde in 2020 hetzelfde: ‘AI is a strategic technology that offers many benefits for citizens, companies and society as a whole, provided it is human-centric, ethical, sustainable and respects fundamental rights and values’.
AI-Act
Na veel beraadslaging was het zover op 21 mei 2024: de AI-Act werd door de Raad van de EU goedgekeurd. Een historische gebeurtenis – de eerste wereldwijde regulering van AI, die tevens een wereldwijde standaard kan vestigen voor AI-regulering. Het doel van deze wet is om veilige en betrouwbare AI-systemen te bevorderen en te introduceren op de interne markt van de Europese Unie. Dit streven geldt zowel voor private als publieke partijen. Daarnaast is het doel om de grondrechten van EU-burgers te waarborgen en innovatie op het gebied van AI in Europa te stimuleren.
Samengevat classificeert de nieuwe wetgeving AI-systemen op basis van hun risiconiveaus. Voor AI-systemen met een laag risico gelden beperkte transparantieverplichtingen. In contrast krijgen systemen met een hoog risico strengere eisen en verplichtingen om toegang te krijgen tot de EU-markt. Er wordt ook een registratiebank opgericht voor AI-systemen met een hoog risico. Systemen die een onaanvaardbaar risico met zich meebrengen worden niet toegelaten. De AI Act is van toepassing op diverse sectoren zoals gezondheidszorg, overheid, financiën, onderwijs en entertainment, met afwijkende regelgeving voor opsporings- en veiligheidsdiensten.
Verenigde Staten
Het is niet onbelangrijk om de ontwikkelingen aan de andere kant van de Atlantische Oceaan in de gaten te houden, gezien het feit dat de Verenigde Staten het land is met de meeste investeringen en startups op het gebied van AI.
Op 30 oktober 2023 markeerde de ondertekening van Executive Order 14110 door president Biden een cruciale ommezwaai in het AI-beleid van de Verenigde Staten. Deze Executive Order, getiteld ‘Safe, Secure, and Trustworthy Development and Use of Artificial Intelligence’, vertegenwoordigt veruit de meest allesomvattende aanpak van AI-governance in de geschiedenis van het land. Het omvat een breed scala aan initiatieven, van het vaststellen van nieuwe normen voor AI-veiligheid en -beveiliging tot het beschermen van privacy, burgerrechten, werknemersbelangen, bevordering van innovatie, regulering van overheidsgebruik van AI, en het versterken van internationaal leiderschap.
Vóór de invoering van deze Executive Order hanteerde de Verenigde Staten een laissez-faire benadering ten aanzien van AI-governance. Er bestond geen gecentraliseerd federaal regelgevend kader voor AI. In plaats daarvan was het reguleringslandschap gefragmenteerd zonder een coherente nationale strategie.
Internationale samenwerking
Uiteraard blijft het niet beperkt tot de Europese Unie en de Verenigde Staten. Ook landen zoals het Verenigd Koninkrijk en China zijn belangrijke spelers op het gebied van AI. De toezegging van de Europese Unie en de Verenigde Staten, samen met de andere G7-landen, om een AI-gedragscode op te stellen, wijst in ieder geval op een toenemende samenwerking op het gebied van AI-beleid. Deze gedragscode, die niet bindend is, werd overeengekomen op 7 september 2023 en maakt deel uit van het onlangs opgerichte Hiroshima AI Process, dat in oktober 2023 werd gepresenteerd.
