De advocatuur is professioneler en commerciëler geworden. Wat nooit verandert binnen het arbeidsrecht: het menselijke aspect, de verhalen achter de zaken. Dat maakt het zo’n boeiend vak, vinden Jaap van Slooten (Stibbe) en Agnieszka Mucko (Pallas Advocaten).
Als jongetje wilde Jaap van Slooten advocaat worden, net als zijn vader. Maar toen hij zeventien was en voor de keus stond, werd het geschiedenis. “Dat vond ik intellectueel uitdagender. De studie was interessant, de toekomstperspectieven minder. Ik zag mezelf niet als geschiedenisleraar. In die tijd was ik politiek actief, ik was fractievoorzitter van D66 in de deelraad Oost in Amsterdam. Ik wilde een baan waarin ik verschil kon maken, dingen kon veranderen. En ik wilde de arbeidsvoorwaarden van werknemers verbeteren. Eigenlijk wilde ik mijn activisme voortzetten in een andere rol.”
Zo startte Van Slooten, terwijl hij in de eindfase van zijn studie geschiedenis zat, met rechten. In 1992 begon hij bij De Brauw Blackstone Westbroek, waar toen coryfeeën als Rogier Duk en Wybe Taekema werkten. “Het waren andere tijden: wij traden bijvoorbeeld ook op voor studenten”, kijkt Van Slooten op die jaren terug. Hij werkte in de algemene praktijk, die allang niet meer bestaat binnen de grote kantoren. Daar ontstond zijn affiniteit met het arbeidsrecht. “Op een gegeven moment kwam Albert Heijn bij ons met ontslagzaken, een aantal per week. Caissières, vakkenvullers, een enkele manager die zijn personeel lastigviel. Het ging niet om een reorganisatie of iets dergelijks, het waren de gewone, dagelijkse ontslagzaken. Een bedrijf met 50.000 personeelsleden heeft die voortdurend. Er werden twee stagiaires op gezet, voor de helft van hun tijd. Ik heb in die tijd zo’n beetje elk kantongerecht van binnen gezien en dat waren er toen heel veel. Ik was verkocht. Fantastisch werk vond ik het.”
Snuffelstage
Ook voor Agnieszka Mucko was rechten niet direct de eerste keus. “Ik wilde graag naar de Rietveld Academie, maar vond het een bezwaar dat de toekomst dan wel heel onzeker zou zijn. In een winkel staan en daarnaast je vak uitoefenen, daar had ik geen zin in. Op aanraden van een docent op school ging ik een snuffelstage op een advocatenkantoor lopen. Dat vond ik direct geweldig.”
Mucko deed rechten aan de Universiteit van Amsterdam. Veel vakken vond ze nogal theoretisch en abstract, tot ze bij de Rechtswinkel Bijlmermeer als vrijwilliger begon. Toen werd ze door het vak gegrepen. “Ik koos voor een master arbeidsrecht. Al die verschillende verhalen achter arbeidsrechtelijke zaken interesseren mij. De ingrijpende gevolgen van bijvoorbeeld een ontslag op staande voet, de menselijke aspecten van een zaak.”
Mucko liep stage bij verschillende advocatenkantoren en bij de afdeling Internationaal Privaatrecht van het Asser Instituut, en werkte behalve bij de rechtswinkel als juridisch medewerker bij CMS. Sinds vorig jaar is ze advocaat bij Pallas Advocaten, een nichekantoor dat zich vooral op grensoverschrijdende arbeid richt. “Wij richten ons op cliënten met een internationale focus. Werkgevers, maar ook expats, hoger management, zelfstandigen en ondernemingsraden. Wij doen specialistisch werk.”
Continuïteit
Terugkijkend op het vak sinds hij begon, vindt Van Slooten dat er eigenlijk niet zo veel veranderd is. “Dat is misschien een voor de hand liggend antwoord voor een historicus. Ik zie meer continuïteit dan breuk. Jongeren willen nog steeds impact maken, worden gedreven door interessante casussen, hebben passie en plezier in het werk, en zijn bereid idiote uren te werken. Ze zoeken zaken goed uit, zijn op de hoogte van de jurisprudentie, doen allerlei vaardigheden op. Ze willen het vak leren en doen daar veel aan. Toen en nu, dat is niet veranderd.”
Zelf is Van Slooten behalve advocaat sinds 2003 ook een dag per week hoogleraar aan de UvA. “Ik werk hard, en dat doe ik graag. Altijd werk ik een dag in het weekend. Daar staat tegenover dat ik op tijd thuis ben om met mijn gezin te eten. Anders dan bijvoorbeeld in een internationale M&A-praktijk, kan dat in het arbeidsrecht. ’s Avonds ga ik dan weer aan het werk.” Mucko vindt dat zij geen idiote uren maakt, hoewel haar vrienden daar soms anders over denken als ze laat weten pas tegen achten ergens te kunnen zijn. “Ik geniet van mijn werk en vind het niet erg soms langer te blijven. Bovendien woon ik op vijf minuten fietsafstand van kantoor.”
Parketvloer
Van Slooten signaleert wel dat de zaken op zijn kantoor groter zijn dan vroeger. Het zijn vooral grote zaken voor grote cliënten. “Er is meer strategische focus. Vroeger deden jongeren zelf veel kleine zaken, nu is dat minder en werken ze eerder binnen een team aan een grotere zaak.”
Bij kleinere kantoren ligt dat soms anders. Mucko: “Wij werken ook veel in teams, bijvoorbeeld een partner en een jongere medewerker, maar wij doen als jongeren toch ook veel zaken zelfstandig.”
Het vak is professioneler geworden, ziet Van Slooten. “We hebben een afdeling knowhow en professional support lawyers die ons geweldig ondersteunen. En we hebben nu ook disciplines als marketing en communicatie binnen kantoor. Dat past in deze tijd. Je moet laten zien wat je doet, wat je kunt. Het is ook commerciëler geworden.”
Mucko ziet dat kantoren meer en meer kennis delen. “Je kunt je niet veroorloven het niet te doen, en bovendien maakt dat het vak leuker. Samenwerken met de cliënten wordt interessanter, nu HR-managers op steeds hoger niveau opereren en meer kennis hebben.” Van Slooten en Mucko zijn het erover eens dat advocaten zich meer en meer in hun vak moeten blijven ontwikkelen. Een positieve ontwikkeling, vinden ze, maar toch heeft Van Slooten er een kanttekening bij. “Ik raad jongeren aan niet alleen binnen het arbeidsrecht actief te zijn, maar breder, meer generalistisch te blijven. Waarom? Rechters zijn ook generalisten. En omdat je in de bredere context vaak verrassend goede oplossingen voor een probleem vindt. Vroeger heb ik civiel recht en strafrecht gedaan en daar heb ik veel aan gehad. Tegen jongeren zeg ik: doe ook eens een zaak over een verkeerd gelegde parketvloer.” Mucko vertelt dat dit bij haar kantoor vanzelf gebeurt omdat vaste cliënten soms ook voor andere zaken bellen. “Als dat niet te specialistisch op een ander gebied ligt, doen we dat.”
Kennis
In de toekomst ziet Van Slooten een belangrijke rol voor platforms weggelegd. “Werkplatforms, waar mensen werk doen als chaufferen, eten rondbrengen of schoonmaken, zijn in opkomst. Werkplatforms leiden ertoe dat de kern van het arbeidsrecht: de arbeidsrelatie met de gezagsverhouding, verwatert. Naar mijn idee zullen we van een arbeidscontract naar een werkcontract gaan, dat ook voor zzp’ers geldt. We hebben er binnen kantoor een speciale website voor opgericht: www.platformisering.nl. Bedrijven en burgers zijn op zoek naar informatie hierover. Wij vinden het leuk om voorop te lopen, kennis te bundelen en debatten te organiseren.”
Mucko signaleert een andere ontwikkeling: de opkomst van de digital nomads. “Ik denk dat de wetgever op de feiten achterloopt, niet alleen bij platformarbeid maar ook bij mensen die overal en nergens werken. Ik was onlangs bij een Amerikaanse vriendin die in Valencia in het onderwijs werkt. Zij kan de tentamens overal ter wereld nakijken, en reist veel. Je ziet het steeds meer, vooral bij schrijvers, fotografen en mensen in de IT. Zij zijn niet gebonden aan een werkplek. Dat zij onbewust in de knel kunnen komen met werkvisa, belastingen of andere arbeidsrechtstelsels realiseren zij zich niet. Estland loopt in dit opzicht voorop. Sinds 2014 kent men daar e-residency. Je kunt je als ingezetene inschrijven zonder er feitelijk te wonen. Binnenkort wordt daar ook een digitalnomads-visum ingevoerd. Hopelijk volgen andere landen snel.”
Albert Heijn
Ondanks alle nieuwe ontwikkelingen blijven sommige dingen hetzelfde. Zo werkt Van Slooten nog steeds voor Albert Heijn, net als toen hij begon. Nu doet hij met zijn team het collectieve werk met grote belangen, dus zaken als stakingen en ondernemingsraadprocedures. “En onze jongeren doen kleine ontslagzaakjes, ook vanuit een leerperspectief. Ze doen het graag. Net als ik vroeger vinden ze het leuk om naar de sector kanton in een uithoek van het land te gaan om over een ontslag op staande voet te procederen.”
Jaap van Slooten (1966) studeerde geschiedenis en rechten aan de Universiteit van Amsterdam. In 1992 werd hij advocaat en sinds 2000 is hij partner bij Stibbe. Binnen het arbeidsrecht is hij gespecialiseerd in litigation en pensioenen. Hij promoveerde in 1999 en is sinds 2003 parttime hoogleraar pensioen- en arbeidsrecht aan de UvA.
Agnieszka Mucko (1986) studeerde rechten aan de Universiteit van Amsterdam. Zij richtte zich met name op grensoverschrijdende arbeid en gelijke behandeling. Sinds haar afstuderen in 2016 is ze advocaat bij Pallas Advocaten in Amsterdam.
