Toen Ausma (Ausma Advocaten) rond zijn vijftigste de balans opmaakte, en zich afvroeg wat voor zin juridische loopgravenoorlogen hebben, kwam hij tot de conclusie: heel weinig. Hij volgde een opleiding tot coach, en legt nu meer de nadruk op verzoening en vergeving, op het bij elkaar brengen van dader en slachtoffer. “Zodat ze allebei verder kunnen met hun leven.”
Het is een opmerkelijke omslag voor een advocaat die vijfentwintig jaar lang de beuk erin gooide. Die cliënten aanraadde zich op hun zwijgrecht te beroepen. En die bereid was het Openbaar Ministerie op stang te jagen, altijd op zoek naar dat ene kleine foutje in het dossier, waardoor zijn cliënt vrijuit zou kunnen gaan. “In de opleiding kreeg je van andere advocaten het strijdmodel geleerd”, verklaart hij. “Zo kon je maximaal resultaat bereiken. Maar ik kwam er gaandeweg achter dat het resultaat helemaal niet maximaal was. Als er in een zaak een stapel bewijs is, ga je dingen doen waarvan je diep in hart weet dat ze niet werken, en de uitkomst is vaak een veroordeling conform de eis of hoger. Je wekt in wezen valse verwachtingen.”
En daar heeft hij geen zin meer in. “Ik heb wel eens een scenario bedacht waar de verdachte mee wegkwam. Vervolgens wilde die verdachte ook nog een schadevergoeding en ging hij mij onder druk zetten om dat bedrag voor te schieten. Ik vroeg me af: ‘moet ik dit nog twintig jaar doen’?”
Broodjeaapverhaal
In april komt zijn boek ‘Wat is waarheid? De eerlijke advocaat’ uit. Daarin schrijft hij onder meer: “Ik had geen zin meer om onzin te verkopen in de zittingszaal.” Op de vraag of hij ooit onzin heeft verkocht, antwoordt hij: “Natuurlijk. Met name bij levensdelicten. Als er veel bewijs ligt, kom je samen met de verdachte tot een alternatief scenario. Zwijgen heeft meestal geen zin, want het levert in de regel een hogere straf op. Ik ben als advocaat opgevoed met het idee dat ik niet hoef te weten wat er is gebeurd. Ik stel de klant vragen over de toedracht en kom dan met een advies: bekennen, zwijgen of met een verklaring komen. Dat laatste is vaak een broodjeaapverhaal, maar omdat de klant het wil ga je erin mee.”
Ausma zegt dat zingeving rond zijn vijftigste belangrijker voor hem werd. “Ik ging me afvragen of ik het werk zo wilde blijven doen. Ik zie mensen in mijn omgeving vastlopen, ook advocaten. Daarom heb ik een coachingsopleiding gevolgd. Ik heb zingeving gevonden in het helpen van anderen. Die rol past mij in deze fase van mijn leven beter dan de sprookjesverteller in de zittingszaal. De verdachte heeft daar ook baat bij: die moet als een beter mens terugkeren in de maatschappij. Ik probeer de verdachte op een andere manier te laten denken: niet vanuit boosheid en egoïsme, maar vanuit de denkwijze van de ander. Dat is ook goed voor slachtoffers en nabestaanden. Je zult maar een kind verliezen door een moord, en dan zit daar een verdachte keihard te ontkennen en zijn advocaat gaat er nog volledig in mee ook. Ik sta open voor een gesprek met de nabestaanden. Dan kunnen er vragen worden beantwoord waar tijdens de behandeling van de zaak geen gelegenheid voor is. Ik kan het verdriet niet wegnemen, maar het is mooi als nabestaanden op enig moment verder kunnen met hun leven.”
Persoonlijkheidsonderzoek
Hij gaat nu daarom anders in gesprek met de cliënt. “Geen misverstand: als er gerede twijfel is over de vraag of de verdachte het heeft gedaan, haal ik alles uit de kast om een gerechtelijke dwaling te voorkomen. Maar als uit het bewijs blijkt dat de verdachte het wel móét hebben gedaan, dan ga ik niet kijken hoe de cliënt ermee wegkomt, maar hoe hij verder kan met zijn leven. Beken dan, en betuig spijt. En kijk of je behandeld kunt worden.”
Voor mensen uit het criminele milieu treedt hij niet meer op. Die houding levert veel discussie op met vakgenoten. “Vaak is het standpunt: alles in het belang van de cliënt. Dus als de cliënt geen tbs wil, gaat de advocaat ervoor liggen. Maar neem nou Michael P. Behandeling was voor hem veel beter geweest na de verkrachting van twee meisjes. Dan was de moord op Anne Faber waarschijnlijk niet gebeurd. Het is toch ook niet in zijn belang dat hij iemand anders van het leven berooft en dan 28 jaar plus tbs krijgt?”
“Je hebt,” vervolgt Ausma. “als advocaat ook een verantwoordelijkheid voor de maatschappij. Advocaten adviseren vaak om niet mee te werken aan een persoonlijkheidsonderzoek, om tbs te ontlopen. Gelukkig zijn er steeds meer advocaten die hun cliënt adviseren zich te laten onderzoeken. Veel cliënten willen aanvankelijk niet aan zichzelf werken, omdat ze nog in hun boosheid zitten. Maar later bellen ze dan toch op om me te bedanken omdat ik hen heb geholpen een andere keuze te maken.”
Een christelijk dorp
Het is hem bij levensdelicten nog niet gelukt om een gesprek tussen de dader en de nabestaanden of slachtoffers te organiseren. “Vaak stuiten herstelgesprekken af op de onwil van een van de partijen. Een tijdje terug is een cliënt tot achttien jaar veroordeeld voor het doden van zijn partner. Dat betekende toen feitelijk dat hij na twaalf jaar buiten zou staan, zonder behandeling. Hij worstelde zelf met die zaak en kwam bij mij voor het hoger beroep. Ik vroeg hem waarom hij niet gewoon vertelde wat er was gebeurd. Ik heb voorgesteld om via herstelbemiddeling contact op te nemen met de nabestaanden. Uiteindelijk heeft het OM het hoger beroep ingetrokken, uit angst dat een bekentenis zou leiden tot een lagere straf. Dat vind ik spijtig, want de nabestaanden blijven met hun boosheid zitten.”
Ausma woonde met zijn ouders en zijn broer in het Friese dorp Buitenpost, aan de grens met de provincie Groningen. Hij ging in Buitenpost naar de basisschool en de middelbare school. “Twee minuten fietsen vanaf huis. Als de eerste bel ging, stapte ik op de fiets en dan was ik precies op tijd.”
Na de middelbare school ging Ausma rechten studeren aan de Rijksuniversiteit Groningen. “Het is een brede studie waarin je altijd een richting kunt kiezen die bij je past. Tijdens mijn stage bij een advocatenkantoor in Buitenpost kwam ik in aanraking met het strafrecht, en in het bijzonder met tbs. Dat vond ik mooi. Onderzoeken hoe iemand tot een vreselijke daad komt, en kijken hoe we die persoon kunnen voorbereiden op een terugkeer in de maatschappij.”
Hij vertelt dat hij als kind al wilde opkomen voor de zwakkeren. Op de vraag waar die drang vandaan komt antwoordt hij: “Ik denk dat het in de genen zit. Buitenpost was een christelijk dorp, mijn ouders waren gereformeerd, we gingen naar de kerk. Het normbesef werd er met de paplepel ingegoten.”
‘Jezus, een van mijn helden’
Gelovig is hij nog steeds, maar nu anders. “De figuur Jezus is een van mijn helden. Ik kom er steeds meer achter dat het niet om dogmatiek en regels gaat in het leven, maar om naastenliefde en elkaar helpen. Dat is Jezus’ boodschap. Hij begreep het leven en had een mooie boodschap, namelijk dat mensen gelukkiger zijn als ze naar elkaar luisteren en begrip voor elkaar tonen. Hij verzette zich tegen regels, en nam het op voor de hoeren, de melaatsen en de tollenaars.”
In strafzaken probeert hij af en toe een link te leggen naar die levensbeschouwing. “Met een gelijkenis of iets anders. Ik merk dat er in het strafrecht steeds meer steun is voor meer mediation en herstelbemiddeling.”
Ausma trad op in grote, spraakmakende zaken. Zo verdedigde hij de verdachte van de moord op de Utrechtse studente Laura Korsman, de vrijgesproken verdachte van de moord op Vivica Spong en de politiesurveillant die werd veroordeeld voor de moord op Milly Boele in Dordrecht. Ausma maakt deel uit van de Adviescommissie extra uren van de Raad voor Rechtsbijstand en van de Reflectiekamer van het Openbaar Ministerie. In zijn vrije tijd organiseert hij discoavonden voor veertigplussers in Utrecht.
Lees hier het volledige interview.
