Het is onduidelijk waarom extern toezicht op advocaten noodzakelijk zou zijn. Van misstanden in de vorm van slecht gedrag van advocaten of slechte uitoefening van het dekanale toezicht is niet gebleken. De tot nu toe enige door het Ministerie van Veiligheid en Justitie genoemde reden die extern toezicht zou vereisen, is dat advocaten te weinig meldingen zouden doen. “Dat is gewoon idioot”, zegt Floris Bannier die de Advocatenorde over dit onderwerp adviseerde.
Bannier (advocaat bij NautaDutilh en hoogleraar Advocatuur aan de Universiteit van Amsterdam) maakt zich zorgen over de lichtvaardigheid waarmee de overheid met het verschoningsrecht omgaat. “Het wordt gezien als een hinderlijk iets dat het rechtmatig overheidswerk maar voor de voeten loopt, terwijl het een wezenlijke rechtstatelijke waarde is. Dat wordt naar mijn gevoel miskend. Als een advocaat wordt verplicht om datgene wat zijn cliënt zegt door te brieven aan de overheid dan durven cliënten een heleboel problematiek nooit meer te bespreken. Dat zal de rechtshulp ernstig belemmeren.” Bannier vervolgt: “De grote zorg is dat zaken die tot voor kort als vertrouwelijk beschouwd werden dat niet langer meer zijn. En waarom werden ze als vertrouwelijk beschouwd? Omdat daardoor onze maatschappij op een behoorlijke en fatsoenlijke manier met respect voor elkaar en in het bijzonder ieders rechtsbescherming kon draaien.”
De vraag waarom nu daadwerkelijk meer (of zelfs extern) toezicht moet komen, blijft onbeantwoord. “In het huidige politieke klimaat lijken dat soort vragen helemaal niet meer aan de orde zijn. Ik zie niet dat deze vraag aan een ook maar enigszins kritisch onderzoek wordt onderworpen. Maar als we ervan uitgaan dat er iets moet gebeuren, laten we het dan in vredesnaam doen zoals de Orde dat voorstelt. We moeten dat externe toezicht zo lang mogelijk buiten de deur houden”, zegt Bannier.
Rob van der Hoeven (universitair docent aan de Universiteit Utrecht) toonde in zijn advies aan de Orde aan dat Nederland in het toezicht al veel verder gaat dan andere landen en dat het onder de Witwasrichtlijn helemaal niet nodig is om zo ver te gaan. Bannier: “Maar er zullen ongetwijfeld politieke krachten zijn die zullen zeggen: ‘wij zijn de voortrekkers van de veiligheid en bescherming van de bevolking’. Ik heb ook geen enkele illusie dat het argument ‘wij lopen uit de pas met Europa’ bij de huidige regering en gedoogpartner alleen al de gedachte zal oproepen ermee te stoppen.”
