“On 4 January you will tell me what you have read and I will test you on it. I will test you and if I think you are lying to me you will suffer”, aldus de rechter.
Het ging om een jongen van 21 jaar die documenten met extremistische gedachtegoed had gedownload. Hij stond voor de rechter voor “het bezit van informatie die nuttig kan zijn voor de voorbereiding van een terreurdaad”, waar een maximumstraf van 15 jaar op staat. De rechter vond dit echter te ver gaan. Volgens hem ging het om een dwaze actie van een eenzame tiener.
Een geschikte straf?
Waarom de rechter een dergelijke keuze heeft gemaakt is uit de media niet gebleken. Als we kijken naar de doelen van het strafrecht gaat het uiteraard om de speciale preventie. Het voorkomen van recidive.
Als het aan mij ligt is lezen dé manier om ideologische of religieuze dogma’s te bestrijden. Cruciaal is echter welke boeken er worden gelezen. Voor mij zijn non-fictieboeken die het kritisch rationele denken bevorderen het belangrijkste voor de persoonlijke ontwikkeling. Die kunnen je ruimdenkend maken en je horizon verbreden. In het onderhavige geval heeft de rechter gekozen voor klassieke (fictie) literatuur. Uiteraard ook belangrijk voor het cultureel besef.
De jongen heeft eveneens een voorwaardelijke celstraf gekregen en is onder toezicht gehouden. Daaruit blijkt dat de rechter het lezen van literatuur niet volledig als substitutie heeft gebruikt voor celstraf, maar als een aanvullend middel om de jongen te helpen en recidive te voorkomen. Waarschijnlijk om de jongen een bezigheid te geven en enigszins intellectueel te stimuleren. Een persoon volledig veranderen door diegene (gedwongen) een boek te laten lezen is natuurlijk niet realistisch. In ieder geval als er geen interne wil of capaciteit is. Dit kan ik het beste beschrijven met een quote van Karl Popper: “True ignorance is not the absence of knowledge, but the refusal to acquire it.”
Niet de eerste keer
Dit is niet de eerste keer dat een rechter een veroordeling heeft gedaan tot het lezen van een boek. In 2017 zijn bijvoorbeeld vijf tieners in de Verenigde Staten, die ook blijk hebben gegeven van extremistische gedachtegoed, dezelfde straf gekregen. Zij moesten zelfs twaalf maanden lang elke maand een boek lezen en verslag doen. Wat mij betreft een nuttige aanvullende straf, in het bijzonder voor jongeren.
