Per 1 maart vervalt de Aanwijzing Slachtofferrechten en treedt de Aanwijzing Slachtoffers in het Strafproces in werking. Die bevat volgens drie organisaties die opkomen voor de belangen van slachtoffers weliswaar een aantal positieve punten, maar roept bij hen ook grote zorgen op. Vandaar dat Slachtofferhulp Nederland, Fonds Slachtofferhulp en het Landelijk Advocaten Netwerk Gewelds- en Zedenslachtoffers (LANGZS) besloten gezamenlijk een open brief aan het College van procureurs-generaal te sturen.
Niet de dupe
De organisaties hebben eerder al opgeroepen om het beleid op een aantal punten aan te passen. Tot nu tevergeefs, daarom luiden ze nu gedrieën de noodklok. Ze schrijven dat ze zich terdege realiseren dat het Openbaar Ministerie met een zware taak is belast en kampt met capaciteitsproblemen, maar vinden dat slachtoffers daarvan niet de dupe mogen worden. Dat dreigt volgens hen met de nieuwe Aanwijzing wel te gebeuren, die zien zij als een stap terug in de tijd.
Te korte termijn
Ze maken zich onder andere zorgen over de termijn waarop slachtoffers formulieren over schadevergoeding en hun wensen in het vervolgtraject moeten terugsturen naar het OM. Als dat niet binnen veertien gebeurt, gaat het OM er vanuit dat het slachtoffer er bewust voor kiest niet bij de zaak betrokken te willen zijn, tenzij hij dat op andere wijze kenbaar maakt.
Volgens de ondertekenaars van de brief is veertien dagen veel te kort. “In de praktijk zien we dat deze zeer korte termijn veel stress oplevert bij slachtoffers. Hoe moet je als slachtoffer, vaak kort na een misdrijf, binnen 14 dagen na ontvangst van dit bericht alle schadeposten verzamelen en met bewijsstukken onderbouwen?” Ook hekelen ze het feit dat een slachtoffer dat niet reageert geen verdere informatie meer ontvangt, zoals bijvoorbeeld een zittingsdatum.
Kennisneming processtukken
Een ander punt van kritiek is de beperking van kennisneming van processtukken door slachtoffers. Volgens de wet kan kennisname alleen in bepaalde gevallen worden geweigerd en is voor weigering toestemming van de rechter-commissaris nodig. In de aanwijzing staat dat het OM het recht heeft om het belang van het slachtoffer tegen andere belangen af te wegen dan de in de wet genoemde, en dat daar geen toestemming van de rechter-commissaris voor nodig is.
De organisaties noemen “de eeuwige strijd met het Openbaar Ministerie over de verkrijging van processtukken” buitengewoon schadelijk voor slachtoffers en nabestaanden die behoefte hebben aan informatie over het misdrijf dat hen is overkomen. Als zij de indruk krijgen dat informatie voor hen wordt achtergehouden kan dat leiden tot een gebrekkig vertrouwen in het strafproces.
Rechtsbijstand
Ook vinden de organisaties dat in de aanwijzing duidelijker moet worden gemaakt dat slachtoffers altijd recht hebben op bijstand door een advocaat of een andere gemachtigde.
Uitstel inwerkingtreding
Aan het eind van de brief roepen de ondertekenaars het College van procureurs-generaal dringend op met elkaar in gesprek te gaan om de aanwijzing op korte termijn te herzien, en tot die tijd de inwerkingtreding uit te stellen.
