Dat blijkt uit de publicatie Criminaliteit en Rechtshandhaving, van het Wetenschappelijk Onderzoek en Documentatiecentrum (WODC), het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), de politie, het Openbaar Ministerie (OM) en de Raad voor de rechtspraak.
Woninginbraken
De criminaliteit, door de politie geregistreerd, daalde tussen 2010 en 2020 met een derde (33 procent). Het geschatte aantal door burgers ondervonden delicten – bekend tot en met 2019 – daalde in die periode nog sterker met 40 procent. Zo daalden het aantal geregistreerde woninginbraken, winkeldiefstallen en gevallen van zakkenrollerij met respectievelijk 22 procent, 13 procent en 47 procent ten opzichte van 2019. Dit houdt waarschijnlijk verband met het vele thuisblijven, de winkelsluiting en het verminderde toerisme tijdens de eerste lockdown. Criminaliteit met een digitale component is in 2020 juist toegenomen. De politie registreerde ten opzichte van 2019 128 procent meer cybercrime en 48 procent meer horizontale fraude, waaronder fraude met online handel en WhatsApp-fraude.
Invloed van COVID
De vraag is of de COVID-19 pandemie invloed heeft gehad op de strafrechtketen. Het totale aantal sancties, opgelegd door politie, OM en rechter tezamen, daalde immers sterker dan de geregistreerde criminaliteit (44 procent). De onderzoekers wijzen op de gedaalde instroom maar ook dat de tijdelijke gedeeltelijke sluiting van de gerechtsgebouwen tijdens de eerste lockdown voor een verschuiving zorgde in de wijze van afdoening en voor een afname van het aantal vonnissen in dat jaar. Hoewel het algemene beeld uit de afgelopen tien jaar is dat de geregistreerde criminaliteit afneemt, was er in 2019 een stijging van 4 procent. Onder andere onder invloed van de COVID-19-maatregelen en het daaruit volgend gewijzigd criminaliteitsbeeld zet dat in 2020 niet door en is er een daling van 1,5 procent. Het aantal geregistreerde verdachten en de instroom bij het OM daalde sterker (respectievelijk met 9 en 8 procent) en het aantal sancties nog sterker (18 procent). In 2020 deed de rechter 66.000 misdrijfzaken af, 23 procent minder dan in 2019. Dit hangt samen met de gedeeltelijke, tijdelijke sluiting van de gerechten.
Uiteindelijk concluderen de onderzoekers dat het totale effect van COVID-19 op de strafrechtketen beperkt is. Ook zonder COVID-19 zouden de trends van de geregistreerde criminaliteit en het aantal verdachten zich ongeveer in dezelfde richting hebben ontwikkeld.
Lees hier het rapport Criminaliteit en rechtshandhaving 2020 en het rapport Effect van COVID-19 op de strafrechtketen.
