Recent heeft in Nijmegen een kantonrechter gebruikgemaakt van AI bij het vaststellen van een schadevergoeding. Daarmee lijkt het alsof de rechter meegaat met de tijd. Toch plaatsten verschillende juristen vraagtekens bij het gebruik van AI door de rechter. Hoe betrouwbaar is ChatGPT? Of is het de mate van gebruik wat ChatGPT een bruikbaar instrument maakt? Laat me jullie meenemen in het gebruik van ChatGPT door de kantonrechter.
Het geschil
Dat een burenruzie over een dak de aandacht van veel juristen zou trekken, dat hadden hoogstwaarschijnlijk de partijen ook niet zien aankomen. Toch heeft de uitspraak van de Nijmeegse kantonrechter een groot publiek bereikt. In deze uitspraak staat namelijk openlijk dat er gebruik is gemaakt van ChatGPT, zoals vermeld in rechtsoverweging 5.7. De rechter gebruikte deze AI-tool voor het schatten van de levensduur van zonnepanelen. Ook voor de vraag of een materiaal na een bepaalde gebeurtenis bruikbaar is, heeft de rechter ChatGPT gebruikt. Rechtbank Gelderland heeft in een verklaring bekendgemaakt dat ChatGPT enkel als informatiebron is gebruikt. De uitkomst van de zaak is dus niet bepaald door ChatGPT. Dat een rechter gebruikmaakt van ChatGPT om aanvullende informatie te zoeken, dat blijft toch bijzonder.
Een innovatie?
Verschillende juristen hebben kritisch gereageerd op het gebruik van ChatGPT door de kantonrechter. Niet alleen juristen, ook AI-deskundigen reageren verdeeld. Maar wat is de reden van deze kritiek? Volgens juristen en experts is het niet duidelijk waar ChatGPT de informatie vandaan haalt. Daarom is het gebruik gevaarlijk. Ook is het controleren van de bron van ChatGPT niet of niet goed mogelijk. Het gebruik van het AI-taalmodel levert minder kritiek op. Hierbij is het van belang of partijen zich hebben kunnen uitlaten over het gebruik van deze informatiebron. Als partijen zich uitlaten over het gebruik van het taalmodel, dan is er immers geen strijd met het beginsel van hoor en wederhoor. Naast kritische experts, zijn er ook juristen die een voorstander zijn van het gebruik van AI door de rechter. Voor de formulering van het feitenrelaas en de argumentatie wordt het gebruik van het AI-taalmodel als een bruikbaar instrument gezien.
Recent heeft ook het constitutioneel hof van Colombia zich uitgesproken over het gebruik van ChatGPT. Een rechter had voor de motivering van de beslissing gebruik gemaakt van ChatGPT. Volgens het hof mag echter een rechter niet volledig vertrouwen op ChatGPT. Dit brengt namelijk het recht op een eerlijk proces en de onafhankelijkheid en de integriteit van de rechter in gevaar. Rechters moeten de waardeoordelen niet volledig overlaten aan ChatGPT. Deze uitspraak laat zien dat het gebruik van ChatGPT een actueel onderwerp is.
De googelende rechter
En hoe zit dat dan met googelen? Daar heeft de Hoge Raad zich eerder over uitgelaten. Uit het Google-arrest volgt dat de partijen zich moeten kunnen uitlaten over het gebruik van informatiebronnen zoals Google. Als dat niet het geval is, dan is het beginsel van hoor en wederhoor geschonden.
Kortom…
Of AI vaker door de rechters als hulpbron gebruikt zal worden, is niet te zeggen. Dat de verdeeldheid over het gebruik van ChatGPT blijft bestaan onder de experts is duidelijk.
