Met een nipte meerderheid heeft het Europees Parlement ingestemd met de veelbesproken natuurherstelwet, die de Europese politiek lange tijd in tweeën spleet. Het wetsvoorstel van eurocommissaris Frans Timmermans kreeg 336 stemmen voor, 300 tegen, en 13 onthoudingen. Dit betreft wel een afgezwakte versie van zijn oorspronkelijke voorstel, omdat een meerderheid van EU-ministers vorige maand niet akkoord zijn gegaan met de beoogde resultaatsverplichting om natuurgebieden te herstellen, maar met een inspanningsverplichting.
Toch is de wet ambitieus te noemen. Het doel is om de ecosystemen van Europa’s natuurgebieden te herstellen om verlies van biodiversiteit en de gevolgen van klimaatverandering tegen te gaan. Lidstaten nemen voor 2030 maatregelen om natuurgebieden te herstellen, en wijzen deze gebieden zelf aan. Natura 2000 gebieden gelden sowieso als beschermde natuurgebieden waar lidstaten biodiversiteit moeten behouden en herstellen, maar deze wet wil ook natuur buiten deze gebieden beschermen. Buiten de Natura 2000 gebieden komt er echter een uitzondering op de herstelverplichtingen te gelden voor projecten van openbaar belang waarvoor geen minder schadelijke alternatieven zijn.
Met de wet wordt dus beoogd om vervuiling en ontbossing zoveel mogelijk ongedaan te maken, waardoor bedreigde plant- en diersoorten meer ruimte krijgen. Daarnaast is er ook aandacht voor maritieme ecosystemen, rivieren, en stedelijk groen. Zo is het de bedoeling dat er voor 2030 geen stedelijke groene ruimten verloren gaan en dat er tegen 2040 en 2050 meer worden aangelegd.
Verdeeldheid in het Parlement
Zoals blijkt uit de stemming was het Parlement erg verdeeld over de wet, en het leek er dan ook lange tijd op dat het tegenkamp het voorstel van tafel zou vegen. Verschillende parlementaire commissies brachten een negatief stemadvies uit, en het wetsvoorstel kreeg veel weerstand vanuit de Europese Volkspartij (EVP), de grootste fractie in het EP waar ook het CDA deel van uitmaakt. EVP-voorzitter Manfred Weber leidde het verzet tegen de wet, en betoogde dat het zou leiden tot voedseltekorten, hogere voedselprijzen, en druk op boerenbedrijven. De EVP ziet de wet als “een aanval op de Europese landbouw, bosbouw en visserij” omdat natuurbescherming beperkingen voor landbouw met zich mee kan brengen. Ook LTO, de belangenorganisatie voor Nederlandse boeren en tuinders, vreest dat de wet de stikstofcrisis in Nederland zal doen verergeren.
Voorstanders bepleiten dat gezonde ecosystemen juist essentieel zijn voor zowel voedselvoorziening als het tegengaan van klimaatverandering. Klimaatverandering leidt namelijk tot extremere weersomstandigheden, zoals overstromingen of juist extreme droogte en bosbranden, met alle risico’s voor onze voedsel- en watervoorziening van dien. Al sinds de jaren 90 weten we dat ruim 80 procent van de Europese natuurgebieden er slecht aan toe is, dus is de klimaatherstelwet hard nodig. Bovendien schept de wet zoals gezegd alleen een inspanningsverplichting voor de lidstaten.
Fit for 55
De natuurherstelwet is een belangrijk onderdeel van de Green Deal: een reeks beleidsinitiatieven met als overkoepelend doel om Europa tegen 2050 klimaatneutraal te maken door de uitstoot van broeikasgassen zoveel mogelijk terug te dringen naar net zero. Ook hangt de natuurherstelwet samen met het ‘Fit for 55’ plan om uitstoot tegen 2030 met 55 procent te verminderen ten opzichte van 1990. Frans Timmermans is dan ook opgelucht dat het Europees Parlement, zij het in afgezwakte vorm, heeft ingestemd met zijn wetsvoorstel. Deze overkoepelende doelen zouden immers in gevaar komen als de wet was verworpen door het EP, en voor Timmermans een enorme nederlaag betekenen.
De definitieve versie van de wet kan nu worden vastgesteld. Nu zowel het Parlement als de Raad over het voorstel hebben gestemd is het aan vertegenwoordigers van de instituties om daarover de komende weken in triloog te onderhandelen. Gezien de gekozen posities van de Raad en het Parlement ligt het voor de hand dat de wet zal strekken tot een afgezwakte versie van het oorspronkelijke voorstel, maar dit maakt de spanning voor de betrokken partijen er niet minder op.
