Al langere tijd staan actiegroepen tegenover de staat om te voorkomen dat er een verbreding van de A27 bij Amelisweerd plaatsvindt. Een groep juristen betoogde hierbij dat er meer rekening met de natuur zou worden gehouden, indien het ook rechtspersoonlijkheid bezit. In eerste instantie klinkt het misschien gek: een natuurgebied als drager van rechten en plichten. Dit is in het buitenland echter al eerder gebeurd. Zo oordeelden Colombiaanse rechters in 2018 dat de Atratorivier als autonome juridische entiteit kon worden gezien. Hoe zit dat in het Nederlandse recht?
Art. 2:1 BW
Het begrip rechtspersoon kent vaak een bepaalde connotatie. De meeste mensen zullen hierbij voornamelijk denken aan menselijke organisatievormen die in wezen een groep mensen pogen te vertegenwoordigen, zoals bijvoorbeeld bedrijven en bepaalde overheidslichamen. Art. 2:1 BW bepaalt echter ook dat waterschappen rechtspersoonlijkheid bezitten.
Het feit dat er een abstracte entiteit (een gebied) vertegenwoordigd wordt, is dus in principe geen probleem. Daarbij is het verlenen van rechtspersoonlijkheid op basis van art. 2:1 lid 2 BW in theorie mogelijk, als daarbij sprake is van de verlening van een overheidstaak. Het is denk ik zeker mogelijk om te betogen dat natuurbescherming tot een overheidstaak kan worden gerekend. Bescherming van de natuur is immers bij uitstek een publiek belang.
Ook het vereiste van de aanwezigheid van een formele wet hoeft niet per se een belemmering te vormen. Op basis van de Wet gemeenschappelijke regelingen kunnen gemeenten besluiten om rechtspersoonlijkheid toe te kennen aan een bepaalde entiteit.
Wenselijk?
Op basis van het voorgaande bestaat er een juridische basis om ook aan bepaalde gebieden rechtspersoonlijkheid toe te kennen. Toch vraag ik mij af of het ook wenselijk is. Allereerst bestaat er naar mijn mening een probleem wat betreft de belangenvertegenwoordiging. Aangezien de natuur niet voor zichzelf spreekt, zullen de mensen invullen wat de belangen van de natuur zijn.
Ook een begrip als biodiversiteit zal uiteindelijk door mensen zelf worden ingevuld. Daarnaast valt te bezien in hoeverre een natuurrechtspersoon bijdraagt aan de natuurbescherming zelf. Immers, er bestaan op het moment al rechtspersonen die betrokken zijn bij de instandhouding van natuurgebieden, denk bijvoorbeeld aan Staatsbosbeheer.
Het idee blijf in ieder geval interessant. Ik ben benieuwd of we hier in de toekomst meer over zullen horen.
