Polen heeft al langer een beleid dat op gespannen voet staat met de principes van een democratische rechtsstaat. De conservatief-nationalistische partij PiS, die sinds 2015 de Poolse regering vormt, probeert al jaren de rechtspraak naar haar hand te zetten. Deze partij (de naam is ironisch genoeg een afkorting van recht en rechtvaardigheid in het Pools) heeft afgelopen jaren hervormingen doorgevoerd die de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht en de media aantasten.
Een goed voorbeeld van het bovenstaande is een hervorming uit 2018. Destijds is door PiS besloten dat de pensioenleeftijd voor rechters van het Poolse Constitutionele Hof moest worden verlaagd. Hierdoor moesten veel Poolse rechters opeens vertrekken. Deze werden dan vaak vervangen door PiS-gezinde rechters. Ondanks bezwaren en protesten binnen Polen én vanuit de EU zette de regering die maatregelen gewoon door. Bij kritiek op haar beleid beroept de Poolse regering zich telkens op haar soevereiniteit, wat in mijn ogen totaal onterecht is. Het veelvuldig ondermijnen van de principes van een democratische rechtsstaat heeft namelijk weinig met soevereiniteit te maken. Bovendien is wat PiS doet in strijd met EU-verdragen die bepalen dat de rechterlijke macht onafhankelijk moet zijn en dat EU-recht niet door nationaal recht opzij kan worden gezet.
Meer invloed op de media
In 2015 kwam de Poolse regering ook met voorstellen om meer invloed te krijgen op de media. In dit geval wilde de regering de macht om de directie en hoofdredacties van de publieke omroep te kunnen benoemen en ontslaan. Zo kon de publieke omroep gevrijwaard worden van ‘anti-Poolse meningen’. De wet werd ingevoerd ondanks protest vanuit de EU.
De Europese Commissie is in een aantal gevallen procedures begonnen tegen Polen. Als reactie hierop is de Poolse regering een zaak begonnen bij het eigen Constitutionele Hof met de vraag of de Poolse regels wel ondergeschikt waren aan het EU-recht. De rechter oordeelde afgelopen week dat de Poolse nationale wetgeving soms zwaarder weegt dan Europees recht. Ondanks dat al wel bekend dat de Poolse regering erg sceptisch is over de EU vind ik de uitspraak van het Poolse Constitutionele Hof afgelopen week erg teleurstellend. Gelukkig heeft de Eu al laten weten het er niet bij te laten zitten en met een strenge reactie te komen.
