Bij het maken van ontwerpwetgeving is een toets aan mensenrechten verplicht. Dus ook aan het VN-verdrag handicap. Dit is het verdrag dat de gelijke toegang tot mensenrechten veiligstelt van zo’n 2 miljoen mensen met een (on)zichtbare beperking in Nederland. Het College voor de Rechten van de Mens schreef de handreiking ‘Wetgeving en het VN-verdrag handicap’.
Samen met mensen met een beperking
Je hebt maanden geploeterd op een ontwerpwet. Eén die ervoor moet zorgen dat de toegankelijkheid van de verkiezingen voor mensen met een beperking nog beter wordt. Bijvoorbeeld door stemlokalen aan bepaalde minimumeisen voor toegankelijkheid te laten voldoen. Je hebt het gecheckt, het voorstel is niet in strijd met mensenrechten. Mooi! Je zet een punt achter je voorstel en het kan door naar de ministerraad.
Je hoopt dat je ontwerpwet vloeiend via de Afdeling advisering van de Raad van State zijn weg vindt naar de Tweede Kamer. Maar er worden kritische vragen gesteld bij het wetsvoorstel in de consultatiefase: “Zijn mensen met een beperking als ervaringsdeskundige geraadpleegd bij de totstandkoming van het voorstel?”, “Waar vind ik de motivatie die toelicht hoe dit voorstel bijdraagt aan de uitvoering van het verdrag?”
Je hebt namelijk in de toelichting op het voorstel te weinig inzichtelijk gemaakt of en hoe het bijdraagt aan de uitvoering van het VN-verdrag handicap. Bovendien heb je de mensen om wie het gaat niet betrokken bij het proces, iets wat in het VN-verdrag wordt verplicht. Want is die lastenverlichting zoals jij hem achter je bureau hebt bedacht ook echt een verademing voor mensen met een beperking?
Toetsen aan het VN-verdrag handicap in 3 ‘checks’
Dat kan soepeler. Laat in de toelichting bij een ontwerpwet zien hoe deze tot stand is gekomen en in hoeverre deze bijdraagt aan de uitvoering van het verdrag. En ook of je mensen met een beperking hebt betrokken bij het voorstel. Door in een vroeg stadium toe te lichten welke keuzes er zijn gemaakt en waarom, kun je voorkomen dat er in een later stadium veel vragen komen over hoe de ontwerpwet het VN-verdrag handicap verder uitvoert.
Dat checken kun je doen met behulp van de Handreiking Wetgeving en het VN-verdrag handicap van het College voor de Rechten van de Mens.
Je gebruikt de handreiking als een wetsvoorstel het VN-verdrag handicap uitvoert of betrekking heeft op mensen met een beperking. Je volgt dan de drie ‘checks’. Dat zijn de grondbeginselen check, de rechten- en verplichtingencheck en de coördinatiecheck.
Check 1. Grondbeginselencheck
Houdt het voorstel rekening met de eigen regie van mensen met een beperking? Draagt het voorstel bij aan de participatie van mensen met een beperking in de samenleving? De eerste check helpt je om artikel 3 van het VN-verdrag handicap langs je voorstel te leggen. In dit artikel staan de grondbeginselen van het verdrag zoals autonomie, toegankelijkheid en participatie. Ze dienen als een leidraad voor het maken van nieuwe wetgeving.
Check 2. Rechten- en verplichtingencheck
Het verdrag bevat rechten en verplichtingen. Met de tweede check ga je na of en hoe een voorstel bijdraagt aan de verwezenlijking van die rechten waar de ontwerpwet betrekking op heeft. Daarnaast maak je zichtbaar dat en hoe voldaan wordt aan de algemene verplichting tot het voeren van nauw overleg met mensen met een beperking en hun (representatieve) organisaties.
Check 3. Coördinatiecheck
Tot slot check je of het wetsvoorstel samenhangt met andere wetten en maatregelen die het VN-verdrag handicap uitvoeren. Denk aan Onbeperkt meedoen!, het nationale programma rondom de uitvoering van het verdrag in Nederland. En past het in een bredere set van maatregelen die uitvoering geeft aan het verdrag? Deze check kan het voorstel zo nodig in perspectief plaatsen.
Checken maar
Jouw wetsvoorstel is gemaakt om bij te dragen aan de uitvoering van het VN-verdrag handicap. Als je de checklist hebt gevolgd, zijn ook de keuzes die tot het voorstel hebben geleid nu duidelijk omschreven en hoef je op dat onderdeel geen vertraging te verwachten. Bovendien sluit je voorstel beter aan op wat er nodig is in de samenleving.
Aan de slag met de handreiking Wetgeving & het VN-verdrag handicap? Je vindt hem op mensenrechten.nl.
Dit artikel is verzorgd door het College voor de Rechten van de Mens.
