Dictafoons raken uit de gratie bij de advocatuur. De komst van spraakherkenning heeft daar geen verandering in gebracht. Dat blijkt uit een rondvraag van Mr. onder een aantal Nederlandse advocaten en deskundigen. Zo is er nogal wat kritiek op de spraakherkenningssoftware. Bovendien typen jonge advocaten bijna net zo snel als dat ze spreken. De industrie ziet echter nog wel mogelijkheden.
Bij dictafonie zijn er twee mogelijkheden: analoog of digitaal inspreken en vervolgens laten uitwerken door de secretaresse) en digitaal met spraakherkenning. Advocaat Thomas Felix (De Roos & Pen) kent weinig collega’s die nog dicteren. “Veel mensen van mijn generatie typen bijna net zo snel als dat ze spreken.” Felix, tevens bestuurslid van de Nederlandse Vereniging van Jonge Strafrechtadvocaten (NVJSA) zegt: “Ik typ liever zelf. Dan kan ik meteen aanpassingen maken.” Spraakherkenningssoftware heeft hij privé wel eens getest, maar dat vond hij een ramp. “Het systeem kent veel juridische begrippen niet en ook namen moet je altijd spellen. Die software ‘leert’ wel, maar dat kost verschrikkelijk veel tijd.”
Bestuurslid Noëlle Bynoe van de Stichting Jonge Balie Nederland dicteert evenmin. “Ik tik inderdaad liever zelf,” zegt de advocate van À la Carte Advocaten. “Ik hoor eigenlijk van geen enkele advocaat uit mijn lichting dat ze nog hele processtukken dicteren, terwijl de oudere garde dat wel doet.”
Onvoldoende praktisch
Ook de advocaten van Houthoff Buruma laten de memorecorder links liggen, zegt managing partner Johan Rijlaarsdam. “Dictafoons worden inmiddels nog maar door tien procent van onze mensen gebruikt,” aldus Rijlaarsdam. “De meeste advocaten typen hun teksten zelf. Spraakherkenning is door ons nog als onvoldoende praktisch beoordeeld.”
Niek van de Pasch (Van de Putt Advocaten) grijpt nog zelden naar de dictafoon. “De huidige stand van de techniek is serieus indrukwekkend,” meent hij. “Toch zijn er maar weinig situaties waarin ik liever dicteer dan tik. Hooguit bij korte berichten onderweg is dat voor mij handig. Zit ik niet achter het stuur maar achter het bureau, dan typ ik mijn mails beter en sneller zelf. Processtukken en andere documenten die langer en complexer zijn, dicteer ik überhaupt nooit. Het belangrijkste argument is dat ik mijn gedachten – en daarmee het verhaal – eenvoudiger kan ordenen als ik schrijf. Het hele traject van begin tot eind is dan veel korter.”
En advocaat Frank van Ardenne (Van Ardenne & Crince le Roy Advocaten) constateert dat memorecorders op kantoor uitsterven. “Het verschilt per advocaat, maar de meesten werken liever zelf stukken uit. Dat is sneller, en ook juridisch en taalkundig meer accuraat.”
Opvoeden
Professor Rob van Otterlo (UvA, organisatie van de juridische dienstverlening) noemt dictafonie een anachronisme, ‘iets voor dinosaurussen’. Zover wil product manager Dorien Maes van kantoorartikelenleverancier Lyreco Benelux niet gaan, maar ze wil wel kwijt dat Lyreco inderdaad een daling ziet in deze markt.
Eén van de leveranciers van dicteersystemen (met of zonder spraakherkenning) is AVT uit Haarlem. Volgens eigenaar Dennis Witjas is de kritiek op spraakherkenningssoftware vooral ingegeven door onbekendheid met het product. “Vaak gaat het om mensen die tien jaren geleden spraakherkenning hebben gezien of gekocht,” meent hij. Inmiddels is de techniek sterk verbeterd, zegt Witjas. “Je moet er wel in getraind worden.” Witjas is leverancier van spraakherkenningssoftware van marktleider Dragon. “Dat is een zelflerend programma, maar je moet het wel opvoeden.” Dat laatste houdt in dat de gebruiker ‘onbekende’ woorden of namen zelf moet invoeren in het systeem. Verder heeft AVT aparte versies voor allerlei beroepsgroepen. Die voor de advocatuur heet Dragon Legal, waaraan 5.000 juridische begrippen zijn toegevoegd. “Hierdoor is de herkenning vanaf de start al rond de 96% accuraat,” zegt Witjas.
Witjas blijft optimistisch over spraakherkenning: “Na één negatieve ervaring ziet iemand soms beren op de weg. Maar als advocaten merken dat ze met Dragon sneller werken, worden ze enthousiast.”
Verschuiving
Ook distributeur Ateq ziet, volgens key account manager Martijn Vos, nog volop kansen voor dictafonie in de advocatuur. Ateq, dat onder meer Philips-producten verkoopt, ziet wel een verschuiving in de markt. “We komen in een nieuwe fase. De digitale dictafoons met spraaksoftware zullen langzamerhand worden verdrongen door spraakherkenning in de cloud, met gebruik van een app op de smartphone.” Een voorbeeld daarvan is Philips speechLive.
Volgens trendwatcher Richard Lamb (trendsverwachting.nl) zal digitale dictafonie pas echt een succes worden als deze is ingebed in een breed systeem van kunstmatige intelligentie. “Zo’n systeem denkt mee, plaatst dingen in hun context, geeft duiding en kan uiteindelijk beslissingen nemen.”
