Een potentiële bom onder het bestuursrecht? De nasleep

Afgelopen januari heb ik in een artikel uitgebreid aandacht besteed aan de toen nog aanhangige prejudiciële zaak bij het Europese Hof van Justitie welke zag op de verhouding tussen art. 6:13 Awb en het Verdrag van Aarhus. Een aantal dagen daarna bevestigde het Europese Hof van Justitie deze onverenigbaarheid. Eind februari zijn de eerste implicaties van dit arrest voor de Nederlandse bestuursrechtelijke wet- en regelgeving zichtbaar geworden in twee uitspraken van rechtbank Gelderland.

Delen:

Varkens in nood

In het zogenoemde ‘Varkens in Nood’-arrest werd door het Hof besloten dat art. 6:13 Awb in strijd is met het Verdrag van Aarhus, specifiek met art. 9 lid 2 van dit verdrag. Het niet indienen van zienswijzen in de voorprocedure laat de toegang tot de bestuursrechter in de beroepsprocedure onverlet. Dit geldt voor besluiten die een aanzienlijk effect op het milieu kunnen hebben. Art. 6:13 Awb zorgt ervoor dat de bestuurlijke voorfase en de gerechtelijke procedure als het ware samen worden gevoegd. Het Hof brengt juist een scheiding aan tussen twee fases. Niet geheel onbelangrijk: de personenfuik van art. 6:13 Awb blijft wel gelden voor niet-belanghebbenden die hebben deelgenomen aan de uniforme openbare voorbereidingsprocedure van afdeling 3.4. Awb. Uiteraard blijft het ook geldig bij besluiten waarop het Verdrag van Aarhus niet van toepassing is.

ECLI:NL:RBGEL:2021:935 – Uitspraak 1

De partij in het ‘Varkens in Nood’-arrest betrof een niet-gouvernementele organisatie. Het was na de uitspraak van het Hof nog maar de vraag of de uitspraak ook toegepast zou worden op natuurlijke belanghebbenden. In deze zaak bevestigt de rechtbank Gelderland dat. Hier hadden een aantal belanghebbenden in de voorfase geen zienswijzen ingediend tegen het ontwerpbesluit, zoals bedoeld in art. 3:15 Awb. Op grond van art. 6:13 Awb zouden de eisers in het beroep niet-ontvankelijk worden verklaard.

Op grond van de uitspraak van het Hof is de personenfuik van art. 6:13 in dit geval echter niet van toepassing en werden de eisers in de onderhavige zaak dus wel ontvankelijk verklaard. De rechtbank overweegt daarbij dat ook voor particulieren immers geldt dat de inspraakprocedure een ander doel heeft dan het beroep in rechte en dus niet aan elkaar gekoppeld mag worden. Daarnaast geldt dat ook voor belanghebbende particulieren het nuttig effect van deze bepaling (art. 9 lid 2 Verdrag van Aarhus) niet kan worden bereikt, wanneer hun beroep niet-ontvankelijk is, omdat zij de inspraakfase niet benut hebben.

ECLI:NL:RBGEL:2021:938 – Uitspraak 2

In deze zaak waren de eisers opnieuw natuurlijke belanghebbenden. In beroep voerden zij een grond tegen een besluitonderdeel aan, die zij niet eerder in de voorfase als zienswijze over het ontwerpbesluit naar voren hadden gebracht. Vaste jurisprudentie van de Afdeling is dat art. 6:13 Awb met zich meebrengt dat een belanghebbende geen beroep kan instellen tegen besluitonderdelen waarover hij geen zienswijzen, zoals bedoeld in art. 3:15 Awb, naar voren heeft gebracht. Tenzij het niet naar voren brengen van een zienswijze hem redelijkerwijs niet kan worden verweten.

De rechtbank oordeelt met inachtneming van het ‘Varkens in Nood’-arrest het volgende. “Nu de ontvankelijkheid van het beroep van belanghebbenden niet afhankelijk mag worden gesteld van het gebruik maken van de inspraakprocedure, is de rechtbank van oordeel dat dit ook geldt voor afzonderlijke besluitonderdelen.” Ook de onderdelenfuik van art. 6:13 Awb kan dus niet meer worden toegepast op belanghebbenden in zaken in het kader van het Verdrag van Aarhus.

Terug naar de tekentafel?

Art. 6:13 Awb heeft eind februari kennisgemaakt met het ‘Varkens in Nood’-arrest. In de twee bovengenoemde zaken veegt de rechtbank de personen- en de onderdelenfuik van art. 6:13 Awb van tafel. Ten overvloede: dit geldt louter voor beroepsprocedures die zien op milieubesluiten waarop het Verdrag van Aarhus van toepassing is. Nog interessanter is hoe de Afdeling uiteindelijk het ‘Varkens in Nood’-arrest zal gaan toepassen. Uiteindelijk zal de kans groot zijn dat de wetgever zelf terug zal moeten naar de tekentafel om de bestuurlijke voorfase van milieubesluiten aan te passen.

Delen:

Het belangrijkste nieuws wekelijks in uw inbox?

Abonneer u op de Mr. nieuwsbrief: elke dinsdag rond de lunch een update van het nieuws van de afgelopen week, de laatste loopbaanwijzigingen en de recentste vacatures. Meld u direct aan en ontvang elke dinsdag de Mr. nieuwsbrief.

Meest gelezen berichten

Van onze kennispartners

Juridische vacatures

Scroll naar boven