De rechtbank Limburg stopt op 1 juli met de pilot videorechtspraak. Rechtzoekenden kregen de optie om hun zitting via een videoverbinding bij te wonen in het gemeentehuis in Heerlen, om zo reiskosten te besparen. Er bleek te weinig animo. Mislukt is het experiment echter niet, meent president van de rechtbank Limburg Peter Pulles. “De videorechtspraak komt terug. Maar dan in andere gemeenten, of bij een ander soort zittingen.”
De pilot, die in maart 2014 startte, betreft alleen rolzittingen bij de kantonrechter. Videorechtspraak is bedoeld als geste naar rechtzoekenden. In 2013 is het aantal arrondissementen teruggebracht van negentien naar elf. Een aantal zittingsplaatsen is gesloten, waaronder de kantongerechten in Heerlen en Sittard. Om de rechtspraak toch dicht bij de burger te houden, werd bij rechtbankpresident Pulles het idee van videorechtspraak vanuit gemeentehuizen geboren.
De eerste berichten waren positief, maar nu – ruim een jaar later – moet toch geconcludeerd worden dat het beter is de pilot te staken. Pulles: “In Heerlen was gewoon te weinig behoefte aan een dergelijke voorziening. En het gebruik van de apparatuur kostte de rechtbank al snel 700 tot 1000 euro in de maand.”
Pulles weigert te spreken van een mislukt experiment: “De techniek werkte uitstekend. Ook hebben we de gebruikers – zowel rechtzoekenden als rechters – steeds naar hun mening gevraagd. Die meningen waren overwegend positief.” Schortte het dan misschien aan de informatievoorziening? Pulles: Je zou denken van niet. De dagvaarding vermeldde namelijk dat de zitting plaats zou vinden bij de rechtbank Maastricht, maar dat het ook mogelijk was om naar het gemeentehuis te komen voor een zitting per videoverbinding. Ook werd er een separate flyer bij de dagvaarding gedaan waar deze informatie opstond.”
Als rechtzoekenden niet naar de zitting in het gemeentehuis kwamen, dan kan dat twee dingen betekenen: ofwel ze gingen helemaal niet naar hun zitting, ofwel ze ondernamen toch de reis naar de rechtbank Maastricht. “Helaas hebben we hier geen cijfers van”, zegt Pulles. Hij geeft zijn vertrouwen in de videorechtspraak zeker nog niet op. “Het is bedoeld voor relatief kleine vorderingen – bijvoorbeeld rekeningen van mobiele telefoons, of over zorgverzekeringen –, en rechtzoekenden met een kleine beurs. Voor hen is een treinkaartje van 20 euro echt een obstakel, en videorechtspraak ondervangt dat.”
In de komende maanden gaat Pulles in gesprek met diverse gemeenten om te bespreken of zij openstaan voor videorechtspraak. Ook heeft hij plannen om videorechtspraak in te voeren bij onder andere bewindvoeringszaken. Op landelijk niveau wordt er niks geinitieerd. “Het is aan de individuele rechtbanken om te beslissen of zij videorechtspraak willen aanbieden”, legt Barbara den Uijl, woordvoerder van de Raad voor de rechtspraak uit. “De lokale gerechten beslissen en beoordelen zelf hoe vindbaar en benaderbaar ze zijn. Wij als Raad voor de rechtspraak hebben hier verder geen enkele invloed op.”
Niet iedereen is er zeker van dat videorechtspraak het geëigende middel is om de gang naar de rechter te vergemakkelijken. Hein Vogel, voorzitter van de Vereniging Sociale Advocatuur Nederland (VSAN): “Ten eerste moet ik zeggen dat ik nog erg weinig over videorechtspraak gehoord heb. Het leeft nog niet erg. Daarnaast lijkt me een zitting via een videoverbinding erg afstandelijk. Uiteindelijk willen mensen toch een rechter van vlees en bloed tegenover zich zien.” Vogel meent dat – in de gevallen waarin dat mogelijk is – de rechter wat vaker naar de rechtzoekende zou moeten komen in plaats van andersom. “Een zaak over een erfscheiding bijvoorbeeld leent zich daar prima voor.”
Tom Deckwitz, advocaat in Den Bosch, heeft binnen zijn arrondissement nog geen ervaring met videorechtspraak in civiele zaken, maar kent het wel uit het strafrecht. Het Openbaar Ministerie gebruikt het bijvoorbeeld om aan een verdachte een transactievoorstel te doen. De verdachte hoeft dan niet meer naar een zitting te komen. Deckwitz: “Het werkt. En het scheelt – het OM in dat geval – geld. Maar erg persoonlijk is het natuurlijk niet.”
