Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) heeft estate planners niet opgenomen in de categorie ‘Rechtskundige dienstverlening, accountancy, belastingadvisering en administratie’. En kan dus ook niet zeggen hoeveel estate planners er actief zijn in Nederland. Dat de sector groeit, ligt voor de hand volgens voorzitter Bernard Kapma van Estate Planners in het Notariaat (EPN). Hij wijst op de vergrijzing: “Ongeveer driekwart van het vermogen zit bij de leeftijdsgroep boven de 60. Veel van die mensen gaan de komende twintig jaar overlijden en dan gaat het vermogen vererven. Daar is veel werk te doen.”
Ook de grote hoeveelheid advocaten die zich heeft gespecialiseerd in het erfrecht duidt op groei op dit gebied, zegt Kapma, die notaris-partner is van KB Notarissen in Amsterdam. “Twintig jaar geleden kon je met moeite een of twee advocaten vinden met kennis van erfrecht, nu zijn er zelfs twee specialisatieverenigingen voor erfrechtadvocaten: de VEAN en de vFAS.”
Samengestelde gezinnen
Pauline Hentenaar bevestigt de indruk die Kapma heeft. “Er wordt bij de rechtbanken meer over erfrecht geprocedeerd dan vijftien jaar geleden,” zegt Hentenaar die naast erfrechtadvocaat bij Hanssen Spronk Familierecht en Erfrecht ook bestuurslid is van de Vereniging van Familie en Erfrechtadvocaten en Scheidingsmediators (vFAS). “Mensen hebben meer vermogen, dus er is meer te verdelen. En de opkomst van de samengestelde gezinnen maakt nalatenschapsplanning ingewikkelder.”
En eigenaar-directeur Jorrit Schreuder van Erfrechtplanning constateert: “Door corona zijn mensen zich bewust van hun sterfelijkheid, en denken ze dus eerder aan een testament.”
Jubelton
Het uit zes mensen bestaande team van Bernard Kapma’s praktijk besteedt de helft van de tijd aan de advisering vooraf (de eigenlijke estate planning dus), en de andere helft aan het afwikkelen van nalatenschappen met een probleem. Testamenten kunnen achterhaald zijn omdat vermogens zijn toegenomen of omdat familiesituaties complexer zijn geworden, en bovendien is in 2003 het Burgerlijk Wetboek voor het erfrecht veranderd.
Mensen kunnen uiteenlopende redenen hebben om advies te vragen over erfkwesties. Actueel is uiteraard de krapte op de woningmarkt en de forse waardestijgingen die daarvan het gevolg zijn. “Ouders hebben vaak de wens om hun kinderen te helpen bij het kopen van een woning, soms met hulp van de belastingvrije ‘jubelton’ of met leningen,” licht Kapma toe. “Het kind dat geholpen wordt en diens partner kopen samen een huis, en dan ontstaat er onbalans waarbij de een meer inbrengt dan de ander. Vaak denken ouders nog wel na over clausules om de koude kant uit te sluiten, maar de kinderen moeten vervolgens ook met hun partner daarover een regeling treffen. Is de een meer eigenaar van het huis dan de ander? In welke verhoudingen komen de stijging en de daling van waarde toe aan beide partners? Hoe worden tussentijdse aflossingen toegerekend? Als deze dingen niet geregeld zijn, kunnen ze in de toekomst enorme problemen geven bij de beëindiging van de relatie. Als partijen niet op één lijn zitten, is dit een mer à boire voor ruzies.”
Bij ondernemers kan bedrijfsopvolging kopzorgen veroorzaken. Daarvoor bestaat een faciliteit waardoor bedrijven fiscaal vriendelijk kunnen worden overgedragen aan de volgende generatie. Politieke partijen willen tornen aan die regeling omdat die vooral ten goede komt aan families die grote bedrijven bezitten. Mensen die sowieso al een groot vermogen erven dus. “Het is koffiedik kijken wat er gebeurt,” zegt Kapma. “Tegen cliënten zeggen we: ‘als je toch wat van plan bent, wacht er niet te lang mee want de mogelijkheden kunnen in de toekomst worden beperkt’.”
Samenspel
Erfrechtadvocaten hebben het meeste werk aan testamenten of andere regelingen waarmee iets mis is, zegt Pauline Hentenaar. “Dan zijn mensen niet tot overeenstemming gekomen, en komen ze bij de advocaat. Een klein percentage vraagt ons advocaten of wij vooraf kunnen kijken of er in een concept-testament dingen staan zijn die mis kunnen gaan.”
Hentenaar noemt estate planning ‘een samenspel tussen verschillende disciplines’. “Ik maak wel eens mee dat er onvoldoende deskundig wordt geadviseerd omdat de adviseur er te weinig verstand van heeft. Als je vermogen in het buitenland hebt of ingewikkelde dingen wilt, moet je echt naar een fiscalist of een gespecialiseerde notaris gaan en niet naar iemand die een vijfdaagse opleiding estate planning heeft gevolgd. Er zijn veel spelers op de markt, en daar zit echt wel niveauverschil tussen.”
Lezingen
Het bedrijf Erfrechtplanning is een van de vele adviesbureaus op het gebied van estate planning. Het bedrijf profileert zich vooral met lezingen. “Die leveren voor ons de meeste leads op,” zegt directeur-eigenaar Jorrit Schreuder. Tijdens de lezingen, die worden aangekondigd in online en offline advertenties, vertelt een spreker in ongeveer vijf kwartier wat de mogelijkheden zijn van een testament en een levenstestament. Daarnaast is er een adviseur aanwezig om vragen te beantwoorden. Meer dan de helft van de bezoekers maakt vervolgens een afspraak met een adviseur. Die gaat naar de cliënt thuis, bespreekt de persoonlijke situatie en legt uit welke mogelijkheden er zijn, hoeveel de cliënt betaalt en wat hij daarvoor krijgt. Schreuder: “De prijs is inclusief de notariskosten. Daarover hebben we afspraken gemaakt met notarissen.” Erfrechtplanning werkt samen met vijftig notarissen.
Als de cliënten akkoord gaan, tekenen ze een opdracht tot dienstverlening waarna de passeerafspraak bij de notaris wordt ingepland. Erfrechtplanning maakt een rapport, en als de cliënt dit goedkeurt wordt de concept-akte opgevraagd bij de notaris. Schreuder: “We controleren de concept-akten, de cliënt krijgt ook een kopie, en als alles klopt, worden de akten gepasseerd. Dan is het proces klaar.”
60-plusser
De adviseurs zijn juristen, executeurs, register estate planners en veel mensen uit de financiële sector. Volgens Schreuder heeft Erfrechtplanning een gat in de markt ontdekt. “Onze adviseurs gaan bij de mensen op bezoek. Onze doelgroep is grofweg de 60-plusser. We hebben veel met tachtigers te maken, mensen die het prettig vinden om bediend te worden en thuis aan tafel dingen door te nemen. Dat is onderdeel van ons succes.”
Bernard Kapma heeft bedenkingen bij de werkwijze van bedrijven als Erfrechtplanning. “Ik vind dat een beetje dubbel,” meent Kapma. “Want die cliënten moeten toch gewoon naar de notaris. Die bedrijven zeggen dat ze al hebben uitgezocht hoe dat testament en dat levenstestament eruit zou moeten zien, waardoor de notaris goedkoper zou kunnen werken. Maar de notaris moet, om zeker te weten wat de cliënt wil, dat hele onderzoek van die tussenpersonen opnieuw doen.”
Drempel weg
Maar volgens Schreuder is de toegevoegde waarde van Erfrechtplanning dat cliënten willen worden bediend door iemand die hun taal spreekt. “Voor de mensen is de drempel hoog om naar de notaris te gaan. Wij halen die drempel weg. En die notaris hoeft niet zo’n lang gesprek te voeren. Hij kan dat ook doen met een telefonische intake of tijdens het passeren.”
Dat ontlokt Kapma de volgende reactie: “De ervaring leert dat het beste resultaat wordt gehaald als een ter zake deskundige, gespecialiseerde notaris, die echt tijd en aandacht voor de cliënt heeft, het testament opstelt. Als er meer schakels tussen cliënt en notaris zitten en er dus vaker informatie overgedragen moet worden, dan komt dat de kwaliteit meestal niet ten goede.”
