Strafrechter Frank Wieland blikt in Het Proces terug op zijn werkzame leven en op zaken die hij heeft behandeld. Het boek begint met de zaak tegen Badr Hari maar is vooral een uitvoerig en gedetailleerd verslag van de strafzaak tegen Willem Holleeder, waarin Wieland de voorzitter was. Veel zal de lezer bekend voorkomen, omdat er bijna dagelijks verslag is gedaan van het proces van de eeuw, in kranten en talkshows. Maar Wieland neemt ons ook mee in hoe hij als rechter het proces heeft beleefd, de dilemma’s die hij onderweg tegenkwam, de media-aandacht en de persoon Holleeder op de zitting. Wieland zegt het zelf niet, maar strafrechters weten het: dit proces is een enorme krachtsinspanning geweest over een lange periode. Meters dossiers zijn gelezen voorafgaand aan de zitting, veel denkwerk is verricht over hoe de zittingen aan te pakken en dat alles in de volle schijnwerpers van de media.
Wieland beschrijft het allemaal minutieus en beeldend: Holleeder met zijn snedige opmerkingen tijdens de zitting en de werkwijze van zijn advocaten. De getuigenissen van de zussen Holleeder en waarom het boek Judas van Astrid Holleeder wordt toegevoegd aan het dossier. De rol van de kroongetuigen La Serpe en Bos. Veel aandacht is besteed aan Peter R. de Vries, die in zijn beginjaren als misdaadjournalist contact kreeg met Holleeder en Cor van Hout, die toen nog bevriend waren. Door zijn werk had De Vries veel zicht op het criminele circuit en met Van Hout ontstond een levenslange vriendschap. Saillant is uiteraard dat Holleeder in dit proces terecht stond voor verdenking van liquidatie op Van Hout en dat De Vries als getuige is gehoord, onder meer over zijn contacten met de zussen Holleeder. Wieland beschrijft Peter R. de Vries zoals wij hem allen hebben gekend: een markante man met grote kennis van zaken. Het blijft schokkend dat nadien ook Peter R. de Vries slachtoffer is geworden van een liquidatie.
Ethische dilemma’s
Onderweg bespreekt Wieland veel juridische vraagstukken en dilemma’s, en dat maakt het boek zeer lezenswaardig. Hij gaat in op de onafhankelijkheid van de rechter, juist in dit proces met zoveel media-aandacht, en op de rol van de kroongetuige en de risico’s daarvan. Ook behandelt hij het zwijgrecht van de verdachte en de positie van het slachtoffer en de mogelijkheden van mediation. Hij legt uit hoe een vonnis tot stand komt en wat de rol is van de persrechter. De druk vanuit de politiek om zwaarder te straffen en wat het met een rechter doet om iemand levenslang te straffen, komen ook aan bod.
Enig punt van kritiek is dat de vraag rijst voor wie het boek is geschreven. Voor de leek is het een prachtig inkijkje in een uitzonderlijk strafproces, maar ook ingewikkeld door de vele juridische citaten. Voor de professionals in het strafrecht zijn juist de ethische dilemma’s het meest interessant en smaakt het boek naar meer. Maar Wieland toont zich bovenal een ware ambassadeur van het vak strafrechter.
Frank Wieland, Het Proces, Een rechter over de zaak-Holleeder, Ambo|Anthos uitgevers krijgt van Gerda van Dijk vier van de vijf sterren.
- Pluspunt: een mooi beeld van het werk van een bevlogen strafrechter
- Minpunt: het juridisch taalgebruik
Gerda van Dijk is senior rechter bij de rechtbank Noord-Holland.
