Op 24 september 2009 schreef ik in een blog dat rechters tbs-verlengingsprocedures serieuzer moeten nemen. Als voorbeeld haalde ik aan dat regelmatig aan het einde van een verlengingszitting de tbs-er ten onrechte de vraag wordt gesteld of hij de uitspraak wil bijwonen. Ten onrechte omdat de bepaling die geldt voor gewone strafzaken waarin een recht voor verdachten is neergelegd om aanwezig te zijn bij uitspraken niet van toepassing is in tbs-verlengingsprocedures. Een dergelijke omissie van de rechter zou eenvoudig kunnen worden gebagatelliseerd, maar dat is niet op zijn plaats. In de eerste plaats mag juist van de magistratuur worden verwacht dat ze goed thuis zijn in de wet. Bovendien ontstaat er domweg ergernis bij de tbs-er. Niet zelden wordt ik dan vlak voor de uitspraak door een client gebeld. Hij of zij wil naar de uitspraak, doch de kliniek staat het niet toe. Of ik het wil regelen want de rechter heeft gezegd dat het kon. Aan mij dan de schone taak om een rechtszoekende uit te leggen dat de rechter de wet niet kende. Pff.
Helaas hebben mijn kantoorgenoten en ik sinds september 2009 nog geen verbetering gezien. Integendeel.
Sedert 2008 is het mogelijk dat bij een eventuele beëindiging van de dwangverpleging naast reclasseringstoezicht ook forensisch psychiatrisch toezicht (FPT) wordt opgelegd. Dit is in potentie een fantastisch instrument dat tbs-ers betere begeleiding kan bieden en de samenleving meer waarborgen in het kader van de gewenste veiligheid.
De hoofdlijn van het FPT is dat bij een omzetting van tbs met dwangverpleging in een tbs met voorwaarden niet alleen de reclassering de verantwoordelijkheid hoeft te dragen. De kliniek blijft op de achtergrond een rol spelen en zal gevraagd en ongevraagd de begeleiders van de tbs-er kunnen adviseren. Dat is mooi want de kliniek bezit veel algemene ervaring, maar ook veel ervaring met betrekking tot de betrokken patient. Een ander belangrijk punt is dat via het FPT een time-out van een aantal weken mogelijk is. Daar waar vroeger een overtreding van de voorwaarden door de tbs-er of zorgen anderszins tot aanhouding van de patient leidde als gevolg waarvan hij in het huis van bewaring terecht kwam is er nu in de kliniek een bed en zorg beschikbaar. Een verblijf in het huis van bewaring leidde regelmatig tot nieuwe wachttijden en passantenproblematiek. De patient was weer terug bij af. Nu kan bekeken worden of na de time out de tbs-er weer verder kan met zijn traject, al dan niet na wijziging van de voorwaarden.
Ondanks het feit dat het FPT een grote rol kan spelen op een positieve manier zijn er nog altijd rechters die of het bestaan ervan niet kennen of niet weten dat FPT ook mogelijk is bij een tbs met voorwaarden. Mijn kantoorgenoten en ik geven niet zo snel op en hebben gewoon een paar kopieen van de de procesbeschrijving van het FPT in onze tas zitten en delen die dan maar ter zitting uit als de rechter er blijk van geeft niet (helemaal) te weten waar het over gaat. Zo nu en dan lijkt dit een verlengingsprocedure ook werkelijk een wending te geven. Natuurlijk; het is de taak van advocaten om als een soort waakhond alert te zijn. En natuurlijk streelt het je ego als blijkt dat je ergens erg goed van op de hoogte bent en een ander kan informeren, maar het is toch ook wel jammer dat het beeld dat tbs-zaken er bij sommige rechtbanken maar wat wordt bijgedaan zo af en toe opkomt. Niet in de laatste plaats voor onze clientèle.
