Foto’s ernstige ongelukken: waarom laat de wetgever dit toe?

Delen:

beeld: Depositphotos

Omstanders die foto’s en filmpjes maken van slachtoffers van zware ongelukken en deze vervolgens op het internet slingeren… Het leed voor nabestaanden is groot. Hoe zit het met de civielrechtelijke en strafrechtelijke aansprakelijkheid in Nederland? En wat kunnen we leren van onze oosterburen?

Ik zal eerst een kort en beknopt overzicht geven van de strafrechtelijke aansprakelijkheid en vervolgens van de civielrechtelijke aansprakelijkheid over dit thema in Nederland en Duitsland, met als doel: laten zien wat wij het in Nederland ‘anders’ zouden kunnen doen.

Strafrecht

Nederland heeft geen strafbepaling die het maken van beeldopnamen van mensen in heimelijke situaties zoals verkeersongevallen of misdrijven strafbaar stelt. Duitsland wel.

201a StGB: Verletzung des höchstpersönlichen Lebensbereichs durch Bildaufnahmen: het schenden van het zeer persoonlijke deel van het leven door beeldopnamen is in Duitsland strafbaar.

Onder deze bepaling vallen onder andere beeldopnames die de hulpeloosheid van een persoon tonen. Men mag zulke beelden niet maken, gebruiken of aan derden verschaffen. Onder hulpeloosheid moet men slachtoffers van misdrijven of ongelukken verstaan, maar ook dronkaards.

Enige ‘maar’ is dat deze bepaling alleen voor levende personen geldt, niet voor overledenen. Er zijn wel plannen dit ook voor overledenen strafbaar te stellen.

Civiel recht

Civielrechtelijk kan in Nederland een beroep op artikel 21 Auteurswet wellicht uitkomst bieden. Het vervaardigen van een portret zonder daartoe strekkende opdracht is volgens de bepaling niet geoorloofd. Echter, de bepaling beperkt zich alleen tot het gelaat van een persoon. De vraag is hoe het anno 2020 nog mogelijk is dat er zo’n beperkte uitleg van een portret wordt gehanteerd. Een antwoord is waarschijnlijk dat artikel 21 uit 1912 stamt en sindsdien, op wat terminologie na, niet meer gewijzigd is.

Duitsland gaat civielrechtelijk nog verder dan het strafrechtelijk al deed en wel op grond van § 22 KUG, schending van het portretrecht. Voor een schending van iemands portretrecht in de zin van de zojuist genoemde bepaling moet de geportretteerde te herkennen zijn. De Landsgerichte Essen, oftewel de  arrondissementsrechtbank van Essen, vatte dit herkenbaarheidsvereiste in de zomer van 2014 voor het eerst ruim op (ECLI: DE: LGE: 2014: 0710.4O157.14.00). De zaak betrof het treurige geval waarin een man, de eiser, na een ernstig verkeersongeval gefotografeerd werd en in zijn hulpeloze toestand op het internet werd gezet. De verweerder in deze zaak stelde zich op het standpunt dat het slachtoffer niet met zijn gezicht te zien was op de foto en dus niet herkenbaar was. Het gelaat was aldus niet zichtbaar.

De rechtbank besloot anders. Volgens de rechtbank is iemand ook voldoende herkenbaar wanneer delen van het lichaam worden getoond die persoonlijkheidskenmerken tonen die de persoon in kwestie redelijke gronden verschaft in het vermoeden dat hij of zij mogelijk herkend kan worden door derden. Het tonen van een enkel lichaamsdeel als een been of arm is niet voldoende, maar de rechtbank maakte in zijn arrest duidelijk dat het gaat om de context. Als er overige informatie op de foto staat afgebeeld die tot de persoon in kwestie te herleiden valt, zoals in deze zaak het kenteken in combinatie met het zeldzame automerk en de videobeschrijving “48-jähriger E”, dan kan dat ook voldoende zijn voor het vereiste van de herkenbaarheid. Het herkenbaarheidsvereiste is dus niet slechts tot het gelaat beperkt, maar het gaat om de context of zoals wij in Nederland zouden zeggen: alle omstandigheden van het geval.

Conclusie

Duitsland laat zien dat het wel degelijk mogelijk is om slachtoffers van ernstige ongelukken rechtsbescherming te bieden. Nederland kan hier wat mij betreft wat van leren.

 

Delen:

Het belangrijkste nieuws wekelijks in uw inbox?

Abonneer u op de Mr. nieuwsbrief: elke dinsdag rond de lunch een update van het nieuws van de afgelopen week, de laatste loopbaanwijzigingen en de recentste vacatures. Meld u direct aan en ontvang elke dinsdag de Mr. nieuwsbrief.

Meest gelezen berichten

Van onze kennispartners

Juridische vacatures

Scroll naar boven