Tussen 2015 en 2020 zijn 1115 kinderen van gedupeerden van de toeslagenaffaire uit huis geplaatst, zo maakte het CBS vorige week in een in opdracht van het ministerie van Justitie en Veiligheid opgesteld rapport bekend. Het werkelijke aantal uithuisgeplaatste kinderen kan hoger zijn, omdat nog niet alle gedupeerde ouders zich hebben gemeld, zo liet het kabinet in een brief van 11 oktober aan de Tweede Kamer weten naar aanleiding van hierover gestelde Kamervragen. In het CBS-rapport staat niet of de uithuisplaatsingen het gevolg zijn van de toeslagenaffaire of dat er mogelijk andere oorzaken zijn. Het CBS onderzocht alleen bij hoeveel gedupeerden in deze periode kinderen uit huis zijn geplaatst.
Op het rapport volgden geschokte reacties van onder meer Kamerleden, en ook op sociale media maakt het veel los.
Ontwikkelingsdreiging
“Er zijn op dit moment geen redenen om aan te nemen dat de toets door de kinderrechter in deze dossiers niet zorgvuldig is gedaan”, zegt een woordvoerder van de Raad voor de rechtspraak tegen Mr. “De rol van de familie- en jeugdrechter is dat hij of zij toetst of er sprake is van een ontwikkelingsbedreiging voor het kind. Indien dat het geval is en er geen alternatief bestaat om die bedreiging weg te nemen en het in het belang is van de verzorging en opvoeding van het kind, dan kan de rechter een kind uit huis plaatsen. Mocht blijken dat de toeslagenaffaire aan de totstandkoming van die ontwikkelingsbedreiging heeft bijgedragen, dan is dat enorm schrijnend. Om uit te zoeken wat de oorzaken van de uithuisplaatsingen zijn geweest, is meer onderzoek nodig.” De Raad wacht dan ook een vervolgonderzoek af, waarin bekeken wordt of en in hoeverre de toeslagenaffaire een rol heeft gespeeld in deze uithuisplaatsingen.
Bedreigde ontwikkeling
De woordvoerder geeft een voorbeeld om een en ander te verduidelijken. “Een puberzoon heeft dagelijks slaande ruzie met zijn ouders, hij is al een tijd niet op school verschenen. Hij wordt bedreigd in zijn ontwikkeling. Het zou kunnen dat de ouders niet adequaat op hun zoon reageren en niet in staat zijn hun zoon weer op het rechte pad te krijgen. Een oorzaak daarvan zou kunnen zijn dat zij zoveel stress ervaren door financiële problemen, dat zij signalen niet zien. Waar die financiële problemen precies vandaan komen, bijvoorbeeld doordat zij in de problemen zijn geraakt door de toeslagenaffaire, weten familie- en jeugdrechters niet. Dat wordt niet vermeld in het dossier. Inzage in andere dossiers is voor hen bij wet verboden. Waar het om draait, is de bedreigde ontwikkeling van het kind. Op basis daarvan vormen rechters een oordeel.”
Kwetsbare zaaktypen
Uit het op 8 oktober gepubliceerde, door bestuursrechters opgestelde evaluatierapport ‘Recht vinden bij de rechtbank’, bleek dat bestuursrechters kritisch zijn over hun eigen rol in de toeslagenaffaire. Tienduizenden ouders zijn ernstig in de problemen gekomen doordat bestuursrechters hen in de toeslagenaffaire onvoldoende hebben beschermd en leden aan tunnelvisie. Op de vraag of ook kinderrechters hun rol in de toeslagenaffaire gaan onderzoeken, bijvoorbeeld door dossiers opnieuw te bekijken om te zien of er signalen zijn gemist, antwoordt de woordvoerder van de Raad: “Naar aanleiding van het rapport ‘Ongekend onrecht’ probeert de Rechtspraak in kaart te brengen of er ook op andere plekken vergelijkbare problemen spelen. Of jurisprudentie te knellend is, wetten te rigide zijn of de uitwerking daarvan schrijnend. Familie- en jeugdrechters hebben in dat kader al kwetsbare zaaktypen in kaart gebracht. In december volgt een tweede stap: het vormgeven van een breed reflectieprogramma waarbij ook deskundigen en onafhankelijke buitenstaanders worden betrokken. Dit reflectieprogramma loopt dan in 2022.”
Heroverwegen
In zijn brief van 8 oktober heeft demissionair minister Dekker (Rechtsbescherming) aangegeven dat de situatie van de uit huis geplaatste kinderen zal worden heroverwogen. “Het is mogelijk dat deze zaken dan opnieuw worden voorgelegd aan de rechter”, aldus de woordvoerder van de Raad voor de rechtspraak. “De rechter zal dan opnieuw toetsen of sprake is van een ontwikkelingsbedreiging voor het kind en of de uithuisplaatsing in stand blijft of niet.”
