De conferentie heette The Pursuit of Excellence and Innovation in courts and tribunals. Ik heb daar weleens grappen over gemaakt, dat ze in Azië en de Pacific zo over de top gaan met hun excellence terwijl wij in Europa gewoon rechtspraak verbeteren wel ambitieus genoeg vinden. Maar dat is misschien wel ten onrechte.
De hoofdmoot van het programma, van 7 tot 9 maart in Auckland, was de presentatie van het International Framework for court excellence, een systeem om kwaliteit te meten. Gerechten kunnen er zelf mee meten hoe goed ze zijn en waar het beter kan. De website heet courtexcellence, het systeem is ontwikkeld door de Singapore subordinate courts, het National center for state courts in de Verenigde Staten, het Australasian institute for judicial administration en het Hague institute for global justice. Achter dit zoveelste onderdeel van Hague City of international justice zit Dr. Pim Albers. Hij zat in de projectgroep die het eerste kwaliteitsmetingsysteem voor de Nederlandse rechtspraak maakte, en later werkte hij in Straatsburg bij de Commission for the efficiency of justice die een Europees meetsysteem ontwikkelde.
Opmerkelijk: de chief justice van Victoria, Marilyn Warren, vertelde dat het zelf verzamelen van data het gevoel van onafhankelijkheid bij haar gerechten had versterkt. Minder opmerkelijk: het Family court van Australië zou een werkend e-court hebben. Bij navraag bleek dat ze een experiment aan het opzetten zijn met een heel specifiek soort verzoek dat weinig voorkomt, en dan per email. Dat kan heel innovatief zijn, maar een echt e-court is het niet. Weer wel opmerkelijk: de eerstelijns rechtspraak van Singapore heeft het system van kaizen uit Japan overgenomen: iedere werkeenheid is verplicht elke maand een aantal voorstellen te doen om de werkwijzen te verbeteren. De afdeling voor organizational excellence & performance management houdt precies bij of alle werkeenheden wel voldoende voorstellen doen die ook resultaat opleveren. Ik deed samen met de directeur van die afdeling een workshop over het meten van innovatie. Nadat ik een gesprek met de zaal had gevoerd over hun eigen innovaties, en hoe je daar de effectiviteit van zou kunnen meten, gaf Chan Wai Yin een nauwkeurig overzicht van alles dat door haar afdeling wordt gemeten en bijgehouden. Ze hebben in Singapore de sterke overtuiging dat het altijd beter kan.
Zeven jaar geleden heb ik voor de Australische rechtersconferentie al eens een verhaal gehouden over de manieren waarop wij bij de Wereldbank diagnostiek van rechtspraak deden. Het onderwerp was toen hevig omstreden, en het is fijn om te zien dat er nu niet alleen gewoon over gepraat kan worden, maar dat performance meten in de rechtspraak ook praktijk aan het worden is. Dat blijkt ook bij de publieksenquête die onderdeel is van een Nieuw Zeelandse presentatie over wat wel en niet gemeten mag worden aan het functioneren van de rechters. Er zijn op dit terrein geen taboes meer.
De omgeving doet ook goed mee. Nieuw Zeeland is een van de best presterende landen ter wereld, het staat in alle vergelijkingen zo ongeveer bovenaan. Er is geen corruptie in het bestuur, alles is hier goed geregeld en alles werkt. De gerechten zijn hard bezig om het contact van procespartijen met het systeem zo weinig belastend te maken als maar kan, bijvoorbeeld met een zitting alleen als het echt nodig is en zo veel mogelijk online communicatie. Het kan altijd beter, en we blijven verbeteren.
Bij een conferentie hoort, net als bij een festival, een fringe. Zoals de lunch met de mensen met de Development Maffia, die elkaar kennen van projecten in Azië, en het weerzien met Andrew Cannon uit Adelaide. Hij doet veel voor alternatieve geschillenbeslechting; lees daarvoor een van de blogs van Alexander de Savornin Lohman.
