“De advocaat van de toekomst is creatief en heeft people skills“, zegt ook Jaap Bosman in het Financieel Dagblad, strategieconsultant en schrijver van het boek ‘Data & Dialogue’. ‘Doen’ (tijdschrijven) door cliënten wordt steeds minder gewaardeerd. “Een briljante oplossing bedenken voor een complex strategisch probleem kan soms al binnen een paar minuten en creëert veel waarde voor je bedrijf.” “Die nadruk op waarde betekent ook dat we op zoek moeten naar een nieuw type advocaat”, aldus Bosman.
Creativiteit, communiceren en samenwerken lijkt daarmee steeds belangrijker te worden voor jonge juridische professionals. Zeker als zij willen doorgroeien van advocaat naar een rol als boardroom advisor.
Ik noem eerst vijf nuttige vaardigheden uit de wereld van coaching & training, daarna kom ik op de toepasbaarheid voor juristen:
Design thinking: Als coach ontwerpen we een ‘nieuwe leven’. We gaan van hoe het is naar hoe het moet gaan worden (from to). Een proces waarbij creativiteit, experimenteren, empathie en ook moed een rol speelt; gedragsverandering is immers ongemakkelijk.
Verhalen vertellen: in de wereld van persoonlijke ontwikkeling is het essentieel, soms helend, om het verhaal opnieuw te doen schrijven. Met gebruik van tijdslijnen of het schrijven van je verhaal. Zoals de schrijfster Marianne Williamson het beschrijft: “spiritual growth involves giving up the stories of your past, so the universe can grow a new one.”
Communiceren: zonder kennis van communiceren krijg je niet te horen wat er écht speelt. Onder de waterlijn zitten de verborgen boodschappen, die met de juiste vraagstelling boven komen. Communiceren gebeurt op vele niveaus, verbaal en non-verbaal (hoofd, hart, buik). Leiderschapsexpert Covey zegt: vaak luistert men om te antwoorden in plaats van luisteren om te begrijpen. Goed luisteren is niet alleen maar je oren wijd openzetten – het is een onderdeel van een set communicatievaardigheden waar je je in kan verdiepen. Coaches hebben daar voor doorgeleerd.
Systemisch denken: in het leven maak je deel uit van diverse groepen, in een onderneming, met je gezin of in een club. Elke groep waartoe je behoort kan je zien als een systeem, waarin iedereen een plek inneemt. Veel systemische principes worden benoemd door de psychotherapeut Hellinger (1925): in die systemen (elk verband waarin mensen met elkaar leven of werken) zitten wetmatigheden.
Goede oplossingen: niet slechts één richting denken, maar rekening houden met iedereen of in ieder geval met meer gezichtspunten. In Kaizen (Japan) noemt men dit principe: sanpo yoshi, een oplossing aandragen die niet alleen voor de leverancier en de klant werkt, maar ook voor de maatschappij. Bij het werken met groepen, of met twee partijen zoals in mediation, zoek je naar consensus, een oplossing waarbij iedereen zich gehoord voelt. Idealiter een oplossing die geldt als ‘win-win’. Volgens het Kilmann-conflictmodel hebben we het dan over ‘samenwerken’ in tegenstelling tot ‘winnen’. Voor de duidelijkheid: dat is geen water bij de wijn, maar een oplossing waarbij op een creatieve manier wordt gezocht naar winst voor alle betrokken. Zeer bruikbaar dus bij onderhandelingen.
Nu de link naar de advocatuur of bedrijfsjuridisch werk
Stel, je bent werkzaam in een bepaalde branche, of je werkt veel voor één cliënt. Via design thinking kan je onderzoeken (met gebruik van empathie, brainstorm, en experimenteren dus) hoe je de klanten een betere ervaring krijgen. Hoe kan je het proces beter, of efficiënter maken? Hoe kan je ervoor zorgen dat ze bij je terugkomen?
Vervolgens ga je aan het werk voor de cliënt: storytelling zorgt ervoor dat je de belangen beter behartigt. Hoe kan je de positie van deze cliënt beter uitleggen in een processtuk of in een pittige onderhandeling. Wat is het verhaal van je clientèle en wat willen ze bereiken?
Daarvoor is luisteren essentieel: om stappen te zetten in een zaak, bepalen van de strategie of het best contract te maken dien je alle informatie boven te krijgen. Luisteren op alle niveaus is daarvoor essentieel. Goed contact maken lukt niet met iedereen, maar de juiste communicatievaardigheden kom je al negentig procent verder dan diegenen die dit niet beheersen. Door te luisteren haal je de informatie boven.
Dan, om geen fouten te maken, kijk je naar de cliënt, bedrijf of een familie, als systeem. Het gaat dan bepaald om de rol van de oprichter, CEO of lid van een ondernemersfamilie. Dit systeem heeft bepaalde wetmatigheden. Die zowel in de omgang met jou als juridisch expert, maar ook hiërarchisch, binnen de organisatie of familie van je cliënt doorwerken.
Dat openbaart zich in procedures of onderhandelingen. Zoals Els van Steijn van het boek De Fontein het noemt: “water kiest altijd de weg naar de minste weerstand en gaat altijd naar beneden.” Als advocaat heb je rekening te houden met die wetmatigheid.
Bij onderhandelingen is het ten slotte goed om de verschillende technieken te beheersen om de goede oplossing te vinden. Hoe bereik je consensus (zoals de Japanners) in een hoog opgelopen dispuut met de vakbond, of binnen een bedrijf. Of bij een onderhandeling of in een overname: hoe vind je de oplossing die door beide partijen niet wordt ervaren als een compromis, maar als geheel nieuwe oplossing waar beide partijen er beter van worden. Eentje waarbij de schil en het sap wordt gebruikt (in het bekende voorbeeld van de sinaasappel die gedeeld wordt in Harvard-onderhandelen).
Zie daar, vijf facetten: design thinking, verhalen vertellen, communiceren, systemisch denken en goede oplossingen. Pas het toe, en er gebeuren wonderen!
Bronnen:
- De Fontein – Els van Steijn
- De verborgen Dynamiek van Familiebanden – Bert Hellinger
- De 7 eigenschappen van effectief leiderschap – Stephen Covey
