De hoogste tuchtrechter maakt zich zorgen over de moeizame aanloop naar de reorganisatie van de tuchtrechtspraak. Al een paar jaar roept de Nederlandse Orde van Advocaten om een ander organisatiemodel zodat de tuchtrechters efficiënter kunnen werken. Maar beslissingen over hoe dat dan bewerkstelligd moet worden blijven vooralsnog uit, terwijl de reorganisatie op 1 januari 2015 gerealiseerd moet zijn. Joost van Dijk, voorzitter van het Hof van Discipline, spoort de Orde dan ook aan om nu spijkers met koppen te slaan. Geen woorden, maar daden.
De Orde heeft bijna drie jaar geleden laten weten dat zij het wenselijk acht om de tuchtrechtspraak anders te organiseren. Het moet efficiënter. Centralisering en digitalisering van de ondersteunende bureaus, die nu nog lokaal bij de Raden van Discipline geregeld zijn, is daarom nodig. Dit zal ook leiden tot meer rechtseenheid en een duidelijkere onafhankelijkheid. Nu is het nog zo dat sommige griffies van tuchtcolleges op een advocatenkantoor gevestigd zijn. Het is dus mogelijk dat een klacht moet worden ingediend bij een kantoor waar de advocaat waarover wordt geklaagd werkt. Daar wil de Orde van af. Het idee is een landelijk bureau op te richten dat de ondersteuning voor de gehele tuchtrechtspraak verzorgt. Maar tot meer dan een idee is het nog niet gekomen.
Joost van Dijk, voorzitter van het Hof van Discipline, is ook van mening dat het huidige organisatiemodel op de schop moet. Hij betreurt het dan ook dat een plan van de Orde over hoe dat zou moeten uitblijft. “Veel tuchtcolleges waren aanvankelijk huiverig voor verandering. Zij waren tevreden over hoe het ging. Maar de meeste snappen nu wel dat het anders moet. Alleen doordat de Orde maar niet duidelijk maakt hoe ze die reorganisatie wil realiseren, zijn er irritaties ontstaan bij de colleges. Er zijn spanningen en er is onrust.” Ook de lokale dekens zouden zich zorgen maken over de treuzelende Orde.
Dit voorjaar sprak Van Dijk op deze site zijn ongenoegen uit over het feit dat de Orde in belangrijke mate het budget van de tuchtrechtspraak bepaalt. Die financiële macht zet de deur open naar manipulatie. Dat moest anders, stelde hij. Die uitspraak heeft veel stof doen opwaaien binnen de beroepsorganisatie. Mede daardoor kwam de discussie over de reorganisatie weer een beetje op gang. “Het heeft de boel wakker geschud. Maar we zijn er nog lang niet”, aldus Van Dijk.
Polderoplossing
De Orde heeft wel een zet gedaan door afgelopen zomer adviesbureau Verdonk, Klooster & Associates te benoemen als kwartiermaker. Dat moet ervoor zorgen dat de reorganisatie feitelijk zal plaatsvinden. Alle betrokkenen hebben volgens Van Dijk vertrouwen in deze partij. “Het lijkt er alleen op alsof de hete aardappel nu wordt doorgeschoven naar de kwartiermaker. De Orde moet verantwoordelijkheid nemen en zelf eerst met een standpunt komen. Keuzes maken. Knopen doorhakken. En zorgen dat ze de tuchtcolleges daarin meekrijgen. Anders krijg je problemen met elkaar.”
Het belangrijkste knelpunt is nu de keuze voor de rechtsvorm van het op te richten centrale ondersteuningsbureau en wie daarvan het bestuur moet vormen. De discussie spitst zich vooral toe op het laatste. De keuze voor de vorm van een stichting, een rechtspersoon zonder winstoogmerk, is voor de hand liggend. Maar wie moet dat gaan besturen? De tuchtcolleges vrezen hun onafhankelijkheid te verliezen als het bestuur volledig uit advocaten zal bestaan. Omdat het van de kant van de Orde alsmaar stil blijft, bedacht Van Dijk op eigen initiatief een – wat hij noemt – ‘echte Hollandse polderoplossing’. Een bestuur dat bestaat uit twee advocaten (bijvoorbeeld de voorzitter van het dekenberaad en een lid van het College van Afgevaardigden), twee tuchtrechters en een volledig onafhankelijke voorzitter. “Op deze manier heeft niemand de meerderheid. Bovendien zou dit betekenen dat dit bestuur het budget voor de ondersteuning van de tuchtrechtspraak bepaalt. Dat lost het probleem van mogelijke manipulatie op. De Orde krijgt wel inspraak, maar beslist niet alleen over het geld.”
Van Dijk heeft zijn idee al aan de tuchtcolleges voorgelegd en een aantal reageerde welwillend. Het ministerie van Veiligheid en Justitie, dat zegt ‘stelselverantwoordelijk’ te zijn, staat volgens Van Dijk ook positief tegenover het plan. Landelijk deken Walter Hendriksen zou eveneens officieus hebben laten weten dit als een ‘redelijke oplossing’ te zien. Maar een officiële reactie vanuit de beroepsgroep is er nog niet. Van Dijk: “Het is opmerkelijk dat de Orde in dit jarenlange dossier nog nooit een (schriftelijk) standpunt heeft ingenomen, terwijl we aan de vooravond van een reorganisatie staan. Het is tijd voor actie.”
Op 1 januari 2015 moet de reorganisatie rond zijn. Dan wordt een half jaar proef gedraaid. Tot 1 juli volgend jaar is het dan nog mogelijk om het nieuwe organisatiemodel bij te stellen.
