De lezing wordt jaarlijks georganiseerd ter nagedachtenis aan Kees Lunshof, de voormalig politiek commentator van De Telegraaf die in 2007 overleed. Vaste locatie is het Haagse perscentrum Nieuwspoort, waarvan Lunshof in het verleden voorzitter was. De sprekers hebben wisselende achtergronden: vorig jaar hield (toen nog) Eurocommissaris Frans Timmermans een toespraak.
In deze editie ging De Groot in op de verhouding tussen politiek, rechter en media onder de titel Vrije nieuwsgaring en onafhankelijke rechtspraak, zonder welke een open debatcultuur in een democratische rechtsstaat niet kan functioneren. Daarbij ging zij in op een aantal vragen: “Neemt de rechter soms plaats op de stoel van de politicus? Dwingt slechte wetgeving de rechter daartoe? Welke rol speelt beeldvorming door politici en media hierin? Moeten politici terughoudend zijn in het vellen van een oordeel over vonnissen van de rechter? Zou de rechter zich vaker mogen uitspreken in het publieke debat?”
Poortwachters
Volgens De Groot houden journalistiek en rechtspraak beide als ‘poortwachter’ de democratische rechtsstaat overeind. Hun rollen daarin kennen overeenkomsten en verschillen. Beide houden zich bezig met waarheidsvinding – de journalistiek om het publiek te informeren, de rechter in zijn feitenonderzoek. Ook geldt voor beide vakgebieden het belang van eerlijke procedures, zoals hoor en wederhoor en de mogelijkheid tot tegenspraak.
In die wisselwerking hecht De Groot hecht aan een “goede relatie met de media”. De Hoge Raad helpt de pers bij hun duidende taak door middel van nieuwsberichten op hogeraad.nl, openbare zittingen en de gelegenheid voor journalisten om zich bij te laten praten door voorlichters en persrechters. Journalisten zouden de Hoge Raad hierbij goed weten te vinden. De hoogste rechter staat daarbij open voor behoeften en verwachtingen van journalisten, maar het is uitdrukkelijk niet de bedoeling dat de Hoge Raad deelneemt aan het publieke debat. Hij doet uitspraak en licht dat eventueel toe. “Daar blijft het bij.” Mensen mogen verwachten dat de Hoge Raad zijn uitspraken buiten de rechtszaal niet bediscussieert.
Vrede, veiligheid en welzijn
De Groot besluit haar verhaal met de boodschap dat de journalistiek en de onafhankelijke rechtspraak samen met andere instituties de mogelijkheid hebben om mensen in vrede, veiligheid en welzijn te laten leven, “in een samenleving waarin vrije nieuwsgaring en onafhankelijke rechtspraak worden herkend als onmisbare steun en toeverlaat van de democratische rechtsstaat.”
