Het opleggen van de maatregel plaatsing in een inrichting voor stelselmatige daders (ISD-maatregel) leidt tot minder recidivisten vergeleken met een standaardsanctie. ISD zorgt er echter niet voor dat veelplegers minder vaak recidiveren, wel dat jaarlijks zo’n tweeduizend strafzaken kunnen worden voorkomen. Dat blijkt uit een studie van het WODC.
Sinds 2004 kan in Nederland aan veelplegers een ISD-maatregel worden opgelegd. Vooral volwassenen die met grote regelmaat veelal lichtere misdrijven begaan (‘zeer actieve volwassen veelplegers’, kortweg ZAVP), kunnen zo’n maatregel opgelegd krijgen. Voor hen heeft een ‘standaardstraf’ (zoals een korte vrijheidsstraf) doorgaans geen zin.
Uit eerder effectonderzoek van het WODC bleek al dat de ISD effectief was in het terugdringen van het aantal recidivisten na afronding van de ISD. In 2009 zijn verbetermaatregelen ingevoerd die de ISD nog zou effectiever maken, zoals vijf extra penitentiaire psychiatrische centra en extra personeel. Ook kan de ISD-maatregel sindsdien worden opgelegd aan illegale vreemdelingen. Dit nieuwe onderzoek laat zien dat dit alles niet het beoogde effect heeft gehad: de aangepaste ISD-maatregel brengt nog steeds recidive terug, maar dit effect is wel minder geworden.
Gemiddeld worden vier strafzaken per ISD-verblijf voorkomen en dit is na de invoering van de verbetermaatregelen niet veranderd. In absolute aantallen gaat het om tussen de 1,5 en 2,4 duizend voorkomen strafzaken per jaar. Ook hebben ISD’ers na uitstroom vaker werk dan vergelijkbare veelplegers, die een standaardstraf hebben gehad. Het onderzoek laat zien dat de ISD-maatregel effectiever is als de veelplegers meer eerdere strafzaken hadden, bij hun eerste delict minder jong waren en bij instroom geen werk hadden. Het WODC noemt het wel opmerkelijk dat ISD’ers minder recidiveren als zij tijdens de maatregel forensische zorg kregen.
