Dat schrijft Mak, hoogleraar Encyclopedie van de rechtswetenschappen en Rechtstheorie en decaan aan de Universiteit Utrecht, in het recentste nummer van het Nederlands Juristenblad. In haar bijdrage gaat ze in op de vraag hoe juridisch onderwijs studenten en ambtenaren inzicht kan bieden in bedreigingen voor de rechtsstaat, weerbaarheid te tonen en zo verval te voorkomen. Zij onderscheidt daarbij drie kernaspecten van onderwijs: kwalificatie, socialisatie en persoonsvorming.
T-vormig
‘Kwalificatie’ ziet op kennisverwerving. Volgens Mak is het ideaaltype van de T-shaped jurist leidend, die diepgaande juridische kennis (in het bijzonder staats- en bestuursrecht) combineert met een breder inzicht in zowel andere wetenschappelijke disciplines als de samenleving en op de hoogte is van technologische ontwikkelingen. Tevens van belang is gevoel voor responsiviteit: “actief luisteren, rechtzoekenden hun verhaal laten doen en uitleg geven over juridische processen.”
Professionaliteit en identiteit
‘Socialisatie’ betekent het integreren in de professionele omgeving. Studenten en ambtenaren dienen zich af te vragen wat het rechtsstatelijke gehalte van de ontwikkelde praktijken en tradities bij de overheid bepaalt en hoe zij als individu de rechtsstatelijkheid van overheidshandelen kunnen verbeteren.
‘Persoonsvorming’ gaat om de ontwikkeling van een professionele identiteit (“wie ben ik en wat is mijn rol in de wereld, als jurist en als mens?”), autonomie en verantwoordelijkheid. Een rechtsstatelijk weerbare jurist heeft een persoonlijke moraal ontwikkeld om een eigen afweging te komen in moeilijke dilemma’s: “Het pièce de résistance in juridisch onderwijs dat handvatten biedt voor het ontwikkelen en afbakenen van deze autonomie, is de professionele ethiek.”
Distantie ↔ engagement
Mak rondt af door erop te wijzen dat juristen continu moeten laveren tussen professionele distantie en maatschappelijk engagement. In een om responsiviteit vragende samenleving waarin professionals bovendien zichtbaarder zijn op sociale media, is het vinden van een evenwicht geen sinecure. “Discussies over demonstrerende rechters of academici, al dan niet in toga, onderstrepen dat hier nog stof voor reflectie ligt.” Het gesprek hierover aangaan in de collegezaal helpt studenten en weerbaarder te beginnen aan een loopbaan in de rechtsstaat.
