De Raad voor de Rechtspraak heeft op 12 april besloten de minister van Veiligheid en Justitie te adviseren om de wetten voor verplicht digitaal procederen in werking te laten treden. Het besluit van de Raad betekent het begin van een hele nieuwe fase in de digitalisering. Digitaal procederen in asiel- en bewaringszaken is vanaf 12 juni verplicht. En vanaf 1 september is ook in civiele zaken digitaal procederen verplicht bij de pilotgerechten.
De zogenaamde KEI-wetten zijn vorig jaar al door het parlement aangenomen – met algemene stemmen. In asiel- en bewaringszaken kon er al sinds 2015 op vrijwillige basis digitaal geprocedeerd worden, eerst bij één pilotgerecht, later bij meer gerechten, en nu al een tijd bij alle rechtbanken. Er zijn inmiddels meer dan 6000 zaken digitaal gedaan. Sinds september 2016 kan er ook in civiele handelszaken digitaal geprocedeerd worden, zij het op vrijwillige basis en alleen bij de pilotgerechten Gelderland en Midden-Nederland.
Een hele stap vooruit
Nu wordt digitaal procederen in de pilotgerechten verplicht, en dat is een hele stap vooruit. Iemand vergeleek deze stap met de codificatie van Justinianus en die van Napoleon, maar dat lijkt me overdreven. De laatste tijd lijkt de discussie vooral te gaan over wat straks niet meer kan. Laten we voor de feestelijke gelegenheid de verliesbeleving achter ons laten en kijken wat straks allemaal kan.
Belangrijke vernieuwingen
- Eén procesreglement, met een algemeen deel en aparte hoofdstukken voor de specifieke onderdelen. Dit reglement vervangt de meer dan meer dan 15 procesreglementen die er nu zijn.
- Digitaal indienen kan 24/7. Er zijn twee manieren. Het webportaal Mijn Rechtspraak biedt formulieren om je zaak mee in te dienen. Het portaal dient om informatie in te dienen, het is geen werkomgeving waarin je met je cliënten aan een zaak kunt werken. Met het Aansluitpunt Rechtspraak kun je met je eigen kantoorsoftware vanuit je eigen werkomgeving zaken indienen. De verschillende aanbieders van kantoorsoftware voor advocaten bieden nu ook een verbinding met het Aansluitpunt aan. Het Aansluitpunt gaat al vanaf 15 mei open voor procederen op vrijwillige basis.
- Oproepen van de verwerende partij kan naar keuze informeel, dus zonder deurwaarder, of met betekening. Er is ook de keuze tussen eerst indienen en dan oproepen, of eerst oproepen en dan indienen.
- Digitaal berichtenverkeer: Partijen en het gerecht kunnen communiceren met digitale berichten.
- Gelijke toegang tot het procesdossier: alle partijen hebben toegang tot het hele procesdossier. Dat maakt het berichtenverkeer transparant, en het zorgt dat iedereen steeds over de volledige informatie beschikt.
- Taken vervangen de vaste roldata. Partijen krijgen bijvoorbeeld een taak met een termijn om informatie aan te leveren of een standpunt kenbaar te maken. Ze kunnen ook los van een taak een bericht sturen of een stuk indienen.
- Een agenda voor de zitting. In de uitnodiging voor de zitting komt standaard een agenda. De eerste zittingen hebben al uitgewezen dat dit een prettige, praktische voorziening is.
- Een openbaar zaakverloopregister op rechtspraak.nl. Tik een zaaknummer in, en je het register levert real time de stand van de zaak. Dit register vervangt zowel de uitspraken ter openbare zitting als de observatiefunctie van het roljournaal.
Toch een grote verandering
De technologie die wij nu gebruiken, zoals tekstverwerking, e-mail en kennissystemen, zorgt dat mensen kunnen samenwerken. Dat kunnen ze op allerlei manieren doen, de technologie is een hulpmiddel, ze dwingt geen bepaalde manier van werken af. Met KEI doen we – bij asiel- en bewaringszaken nu al bijna – alles binnen het systeem: zaken aanbrengen en indienen, een gezamenlijk digitaal procesdossier, berichtenverkeer. De KEI-systemen zijn systeemtechnologie. Daarbuiten kunnen we straks niet meer werken. Het systeem en het proces, en daarmee de rechtsvordering, gaan samenvallen. Dat maakt dat KEI toch wel een grote verandering is. Deze verandering is bedoeld om de rechtspraak effectiever, transparanter en sneller te maken. Wij, de makers van KEI, zijn benieuwd hoe dat zal gaan.
