De werkdruk in de Rechtspraak neemt toe doordat rechtsregels steeds ingewikkelder worden en regelgeving steeds gelaagder, zegt Fierstra in een interview in de Volkskrant. De enige manier voor rechters om te voorkomen dat zij minder kwaliteit leveren is door over te werken, stelt hij. Het risico van vermoeidheid, bedrijfsblindheid en verminderde scherpte ligt volgens hem op de loer.
Corona heeft die werkdruk zeker niet verminderd, aldus Fierstra, die sinds 2009 raadsheer is bij de Hoge Raad en ook zelf ervaart dat de werkdruk steeds meer is toegenomen. “Het is echt de vraag of alle zaken die door corona vertraging hebben opgelopen, nog wel behandeld kunnen worden.”
Begrotingspost
De rechterlijke macht is de laatste twintig jaar te veel als een begrotingspost behandeld en niet als een onontbeerlijke functie in de trias politica, aldus Fierstra. Daarom pleit hij bij het nieuwe kabinet voor voldoende middelen en ruimte voor professionals in de rechterlijke macht om hun werk professioneel te kunnen doen.
Jojobeleid
De huidige één miljard voor de Rechtspraak, en ook een verdubbeling ervan, vindt hij onvoldoende. Alles hangt volgens hem af van wat er nu precies gaat gebeuren om de problemen aan te pakken. “Maar”, zo vraagt Fierstra aan het nieuwe kabinet, “stel ons in ieder geval niet meer bloot aan het jojobeleid van de output-gefinancierde rechtspraak. Want dat betekent dat het geld dat de rechtspraak krijgt, wordt bepaald door het aantal zaken dat wordt afgedaan. Doordat we jaarlijks schommelingen hadden in het aantal rechtszaken, schommelde ook het geld dat beschikbaar werd gesteld voor het recht, terwijl de personeelskosten – de grootste kostenpost- gewoon doorlopen.” Daardoor moest bezuinigd worden als er niet genoeg ‘geproduceerd’ werd, aldus Fierstra, waardoor er nu te weinig rechters en officieren van justitie zijn.
Personeelstekort
Nu al kampt de Rechtspraak met een personeelstekort, constateert hij, waardoor in meervoudige kamerzaken, waarin drie rechters beslissen over complexere zaken, vaak slechts één ervaren rechter optreedt. Fierstra wijst daarnaast op de vergrijzing waarmee ook de Rechtspraak kampt. Volgens hem realiseert men zich bovendien vaak onvoldoende dat het lang duurt voordat toch al niet makkelijk te werven rechters ook in complexe zaken inzetbaar zijn.
Onafhankelijkheid
Fierstra pleit er daarnaast voor dat de onafhankelijkheid van de Rechtspraak gegarandeerd wordt door procedures in het systeem. Hij wijst erop dat er in Nederland een directe lijn is van de politiek naar de benoeming van leden van de Raad voor de rechtspraak, die weer grote invloed heeft op de bestuurders van de gerechten die de rechtbanken managen. Ministers van Justitie zijn tot nu toe terughoudend geweest bij het benoemen van de RvdR-leden, constateert Fierstra. “Minder terughoudende Nederlandse politici op die positie zouden, net als in Polen of de VS, politieke vriendjes kunnen neerzetten, en op die manier de rechtsgang kunnen gaan beïnvloeden.”
Donderdag 17 juni gaat het gesprek met Marc Fierstra verder in een online bijeenkomst in het Haagse debatcentrum De Tussenruimte. Aanmelden kan op emma.nl/tussenruimte.
