Niemand rouwig om wegblijven Europees OM

Delen:

Herman Bolhaar
Herman Bolhaar

Strafrechtjuristen lijken niet te rouwen nu er vooralsnog geen Europees Openbaar Ministerie komt. Zowel het Nederlandse OM als de strafrechtadvocatuur had al z’n twijfels.

De Europese Commissie wilde het graag. Minister Van der Steur wilde het graag. Zelfs het College van procureurs-generaal zag het wel zitten: een Europees Openbaar Ministerie, vooralsnog alleen bedoeld om fraude met Europese subsidies tegen te gaan. Maar de Tweede Kamer haalde daar onlangs een streep doorheen, en dat lijkt strafrechtjuristen helemaal niet slecht uit te komen.

Een maand geleden zagen de kaarten voor een Europees Openbaar Ministerie er nog goed uit. Het kabinet steunde het Brusselse plan, dat weer werd gesteund door het Nederlandse Openbaar Ministerie. In een brief aan minister Van der Steur ging Herman Bolhaar, voorzitter van het College van procureurs-generaal er zelfs nog vanuit dat het ‘een gegeven is dat het EOM zal worden opgericht’.

Pragmatische voordelen

Niet dus. Erg overtuigd klonk Bolhaar trouwens niet. In zijn brief uitte hij vooral zijn zorgen over het Europees OM. Het Nederlandse ‘zakenprioriteringssysteem’ zou erdoor worden doorkruist. Het Europees OM kon wel eens een bovenmatig beslag leggen op de capaciteit van het OM, zodat het niet meer toekomt aan nationale fraudeonderzoeken. En hij had twijfels over het functioneren van European Deputy Prosecutors binnen het Nederlandse OM: hoe zit het met hun aanstuurbaarheid, verantwoording en kwaliteitsbewaking? Bolhaar zag geen principiële voordelen, alleen pragmatische: wie meedoet kan invloed uitoefenen op de opzet van een Europees OM, dat was zijn belangrijkste reden om groen licht te geven.

Logische stap

Bob Kaarls
Bob Kaarls

Nu dat vooralsnog niet doorgaat, is het OM mooi verlost van haar zorgen. En dat geldt ook voor de strafrechtadvocatuur. Dat er ‘iets’ moet gebeuren om de grensoverschrijdende criminaliteit aan te pakken, zien ze wel. Dat het strafrecht steeds meer wordt beïnvloed door Europese regelgeving ervaren ze ook. Mensenhandel, cybercrime, kinderporno, witwassen, fraude, terrorismebestrijding – weinig is meer gebonden aan landsgrenzen. “In onze praktijk doen we steeds vaker direct een beroep op Europese richtlijnen”, zegt strafrechtadvocaat Bob Kaarls. “Nu we steeds meer te maken hebben met Brussel, zou een Europees OM een logische stap zijn. We willen onze soevereiniteit behouden – dat vindt ook de Tweede Kamer – maar deze ontwikkelingen zijn ook een fact of life: we kunnen er niet meer omheen.”

Cultuurverschillen

Michel de Klerk
Michel de Klerk

Maar, met tegenzin. Michel de Klerk, strafrechtadvocaat bij De Klerk & Rozemeijer (Velserbroek) wijst op de persoon van de officier van justitie. In een lokaal parket zit meestal een paar jaar op zijn standplaats en dat maakt hem ‘aanspreekbaar en benaderbaar’. “Dat zorgt ook ervoor dat een lid van de staande magistratuur een reputatie moet bewaken. Ik heb soms het gevoel dat officieren van het landelijk parket daar minder door worden ‘gehinderd’. Dat zal nog erger worden als er een Europees OM komt. Ik voorzie problemen qua controle en aansturing, maar ook kosten zullen de mogelijke voordelen overtreffen. Én ik vrees dat cultuurverschillen tussen de verschillende nationale parketten de samenwerking geen goed zullen doen.”

Vertrouwensbeginsel

Die samenwerking verloopt nu al niet goed, vindt Bob Kaarls. “We doen veel zaken met een Europees karakter. Hebben we te maken met bijvoorbeeld het Oostenrijkse OM, dan kunnen we hun werk niet controleren. Een rechtmatigheidstoets strandt op het vertrouwensbeginsel: strafrechtadvocaten moeten er maar op vertrouwen dat een buitenlands OM goed werk aflevert. Dat leidt tot serieuze gaten in de rechtsbescherming van verdachten.”

Maar dat betekent volgens Kaarls nog niet dat een Europees OM de oplossing zou zijn. En áls dat Europees OM er komt, dan zal deze weinig gezag hebben, meent hij. “Gedelegeerde officieren van justitie uit de lidstaten die bij het EOM zitten, zullen weinig in de melk te brokkelen hebben. Want we willen onze soevereiniteit niet opgeven.”

Het had anders kunnen lopen, vermoedt Kaarls, als het kabinet steviger had ingezet op het Europees OM. “Het voorstel is in slappe bewoordingen voorgelegd aan de Kamer.” En misschien zelfs met de verkeerde bedoelingen: “Als ik uit mijn raam kijk, zie ik het kantoor van Europol. Elders in Den Haag zit ook Eurojust. Het EOM zal daarmee moeten samenwerken en het kabinet wil natuurlijk dat het hoofdkantoor van EOM hier komt.”

Lees meer over:

Delen:

Het belangrijkste nieuws wekelijks in uw inbox?

Abonneer u op de Mr. nieuwsbrief: elke dinsdag rond de lunch een update van het nieuws van de afgelopen week, de laatste loopbaanwijzigingen en de recentste vacatures. Meld u direct aan en ontvang elke dinsdag de Mr. nieuwsbrief.

Meest gelezen berichten

Van onze kennispartners

Juridische vacatures

Scroll naar boven