Aanleiding voor het verzoek is het spaaklopen van een strafrechtelijk onderzoek naar de mogelijke omkoping van oud-Eurocommissaris Neelie Kroes en ambtenaren van de belastingdienst door taxiplatform Uber. Dat melden NRC, Trouw, het FD en onderzoeksplatform Investico na onderzoek.
Zaak-De Mos
Nederland is het enige Europese land waar ‘handel in invloed’ – corruptie zonder directe tegenprestatie – niet strafbaar is. Omkoping is nu alleen strafbaar als een ambtenaar een duidelijke tegenprestatie levert in ruil voor een gift. Daardoor was er in de zaak-Kroes onvoldoende bewijs, met als gevolg dat het OM na een jaar onderzoek in december besloot de vervolging te staken.
Eerder strandde de corruptiezaak tegen de Haagse ex-wethouder Richard de Mos in de rechtszaal op hetzelfde punt. De Rijksrecherche en het OM grijpen de zaken aan om bij het ministerie aan te kaarten dat het in Nederland te moeilijk is om corruptie bewezen te krijgen.
Anticorruptieverdragen
Sinds 2008 schrijft het VN-anticorruptieverdrag voor dat behalve omkoping ook handel in invloed strafbaar moet worden gesteld. Nederland heeft dit als enige Europese land niet gedaan. Ook het anticorruptieverdrag van de Raad van Europa verbiedt handel in invloed. Nederland ratificeerde dit verdrag in 2002 wel, maar maakte een uitzondering voor het artikel over handel in invloed.
Het ministerie van Justitie en Veiligheid vindt het niet nodig om handel in invloed expliciet strafbaar te stellen; dit zou ook onder de huidige wet vervolgd kunnen worden. Maar dat gebeurt vrijwel nooit en “al deze zaken sneuvelen bij de rechter”, aldus Willeke Slingerland, lector weerbare democratie aan Hogeschool Saxion, in NRC.
In het duister tasten
Volgens Slingerland is het sinds de uitspraak in de zaak-De Mos “in het duister tasten” over wanneer corruptie strafbaar is. Ook voor opsporingsdiensten is het sindsdien nog meer zoeken naar mandaat in corruptieonderzoeken. “De rechter eiste in de zaak-De Mos als bewijs dat er een tastbare, directe tegenprestatie en kwade opzet was. Dat is een klassieke benadering van corruptie, maar in de praktijk worden giften zelden direct verzilverd. Het gaat veel meer om het kluwen aan loyaliteiten en voorkeursbehandelingen binnen een netwerk op de lange termijn.”
Bespreken
Het ministerie zegt het signaal van het Openbaar Ministerie en de Rijksrecherche met deze instanties te zullen gaan bespreken.