Opleidingen: van klassikaal naar online naar een mix

De coronatijd is niet makkelijk voor onderwijsinstellingen. Ook niet voor juridische opleidingen. Hoe kijken zij terug op het afgelopen jaar? Was het lastig om de stap naar online onderwijs te maken? Wat nemen ze mee naar de toekomst? En waar hopen ze op in het najaar? Mr. vroeg het voor het nieuwe nummer aan OSR juridische opleidingen, VU Law Academy, Law Firm School en Dialogue.

Delen:

beeld: Shutterstock/Viktoria Kurpas
Petra Jungjohann (OSR juridische opleidingen)

Voor Petra Jungjohann, directeur van OSR juridische opleidingen, was de afgelopen periode sowieso erg bewogen. “In 2020 hebben we een koerswijziging gehad – zo richten we ons voortaan op onze sterkste kanten: meerdaagse opleidingen, aangevuld met verdiepings- en actualiteitencursussen en natuurlijk de beroepsvaardigheidstrainingen – waardoor we in 2021 een vliegende start hebben gemaakt.” Terugkijkend ziet ze dat ze bij OSR een mooie leercurve hebben doorgemaakt als het gaat om digitaal onderwijs. “Zowel conceptueel, inhoudelijk als qua werkvormen hebben we goede aanpassingen kunnen doorvoeren. We kunnen nu zelfs enkele vaardigheden digitaal trainen.”

In de cursusevaluaties staan dan ook veel positieve reacties. Wat hierin ook duidelijk naar voren komt, is de grote behoefte van deelnemers aan ontmoeting. Ondanks de tevredenheid over het digitale onderwijs. “We hebben tijdens de online lesdagen zoveel mogelijk geprobeerd de fysieke bijeenkomsten te benaderen. Met virtual classrooms en interactieve werkvormen in break-out rooms. Toch is dat niet hetzelfde.”

Voor corona was bij OSR meer dan negentig procent van het onderwijs klassikaal. Jungjohann: “We spraken er al jaren over dat we meer digitaal moesten doen, maar besloten iedere keer dat elkaar ontmoeten te belangrijk is. We moesten een keer digitaal, maar onze cursisten en docenten hadden er nog weinig zin in. Nu werden we gedwongen en dan ontwikkel je de mooiste dingen. In 2020 was dat nog zoeken, maar in 2021 konden we alles implementeren. Dat gaf energie en input voor de toekomst.”

Google Meet

Evelien Zwart (VU Law Academy)

Toen ze bij VU Law Academy te maken kregen met corona, waren ze net gestart met een aantal leergangen. “In een kort tijdsbestek hebben we de lopende leergangen omgezet van fysiek naar online”, vertelt directeur Evelien Zwart. “We hebben voor de docenten een informatiespreekuur georganiseerd over de techniek van Google Meet en tips gegeven voor online onderwijs. Ook de cursisten hebben we geïnformeerd en begeleid.”

Een deel van de lezingen en cursussen is doorgeschoven en een deel is toch van start gegaan. Zwart: “Iedere keer gingen we ervanuit dat we snel weer op de VU terecht zouden kunnen, maar dat bleek niet mogelijk. Als de wens bij cursusleiders groot was om fysiek bij elkaar te komen, hebben we externe locaties gezocht waar anderhalve meter afstand mogelijk was met een vrij grote groep.”

Radicaal overschakelen

Nora Streep (Law Firm School)

Net als de anderen moest ook de Law Firm School (LFS), die de opleiding voor stagiairs van achttien internationale kantoren verzorgt, in maart 2020 radicaal overschakelen van fysiek naar digitaal onderwijs. “Dat ging gelukkig heel vloeiend”, vertelt executive manager Nora Streep. “Deelnemers hebben maar weinig onderwijs hoeven missen.” Wel was het een uitdaging om de docenten in korte tijd te trainen in het geven van digitaal onderwijs. “Onze docenten zijn grotendeels partners van de aangesloten kantoren op de Zuidas en zij waren niet gewend aan online onderwijs. Daar zijn ze zo snel mogelijk in getraind.”

Streep vindt het vooral treurig voor de deelnemers die zijn gestart in het voorjaar van 2020. “Zij hebben alles thuis moeten doen, zowel hun werk als de opleiding. Toch waren de evaluaties boven verwachting goed. We hebben geprobeerd het onderwijs interactiever te maken en de methodieken op de schop genomen. Al met al kijken we goed terug op een lastige periode.”

Mooie energie

Carole Huntjens (Dialogue)

Carole Huntjens, business developer bij Dialogue, laat weten dat afgelopen jaar eigenlijk heel goed is bevallen. “Het heeft in ieder geval veel beter uitgepakt dan je zou vermoeden. Corona heeft ons allemaal overvallen en we zijn in korte tijd uitgedaagd om ons aanbod van de een op de andere dag digitaal en online aan te bieden. Daarbij kwam een mooie energie vrij en het heeft gezorgd voor prachtige producten, zowel bij deelnemers en trainers als consultants en coaches. In de beoordelingen hebben we ook alleen maar achten en negens gekregen.”

Online intensiever

De spanningsboog is online wel een uitdaging, merkten ze bij OSR. “Een online cursus van vijf tot zes uur op een dag is zwaar”, aldus Jungjohann. “Je hebt dan meer pauzes nodig, of je kunt het beter spreiden over twee dagdelen. Online is nu eenmaal intensiever.” De stap naar online heeft gevolgen gehad voor de praktische invulling, maar ook didactisch zijn er flinke veranderingen geweest. “We hebben het dan over activerende werkvormen, training voor docenten, ondersteuning door moderatoren en het gebruik van break-out rooms in de virtual classrooms om de interactie optimaal te houden. Dat was schakelen en voor sommigen was het ingewikkelder dan voor anderen. In het begin voelde bijna iedereen wel wat weerstand maar toen het vergaderen ook allemaal online ging, werd het een stuk normaler.”

Ook Zwart ziet dat online onderwijs nieuwe uitdagingen oplevert. “Nu we naar een andere onderwijsvorm zijn gegaan, moet een docent uitzoeken wat wel of niet werkt. Bijvoorbeeld door tools te gebruiken om de interactie te vergroten, zoals de Mentimeter.” Afgelopen voorjaar was alles online bij de VU Law Academy, terwijl ze voor corona vrijwel niets digitaal deden. “We hadden geen kennisclips voorafgaand aan colleges en de webcolleges waren niet live te volgen. De overstap naar online onderwijs is arbeidsintensief geweest, maar de meeste deelnemers waren er blij mee. Ze hadden zich ingeschreven en konden zo toch doorgaan.”

Stroomversnelling

De opleidingen van de LFS waren al deels fysiek en deels digitaal, maar dat kwam door corona in een stroomversnelling. “Veel docenten waren voorheen soms wat sceptisch over de digitale leeromgeving. Zij vinden dat je kennis het beste kunt overdragen door elkaar in de ogen te kijken. Dat is soms zeker zo, maar ze hebben nu noodgedwongen hun koudwatervrees moeten overwinnen en zien nu ook de praktische kant. De digitale leeromgeving blijkt een goede aanvulling.”

In de digitale leeromgeving maken de docenten gebruik van flowcharts, infographics en animaties. “Binnen de leeromgeving is de diversiteit vergroot en dat maakt het nog aantrekkelijker”, aldus Streep. “Het is nu echt voor ieder wat wils.” De stof staat voor iedereen vast, maar bij de LFS willen ze kijken in hoeverre ze keuze kunnen bieden in hoe je de stof tot je neemt. “Personalized learning. Wil je leren met een pdf, animatie of infographic? Iedereen heeft hierin eigen voorkeuren.”

Veerkracht en inventiviteit

Volgens Huntjens moest er bij Dialogue veel gebeuren, maar is dat relatief makkelijk gegaan omdat ze een groot deel al blended aanboden. “Ik vind het echt verrassend hoe snel we applicaties als Zoom en Teams hebben omarmd. In twee tot drie weken hebben we alle cursussen omgezet. Zo’n crisis overkomt je, maar het levert veel op.”

Ook de opening van het nieuwe pand House of Dialogue in Bussum kon niet fysiek plaatsvinden. “We zijn echter niet bij de pakken gaan neerzitten, maar hebben meteen een plan bedacht hoe we dit gingen aanpakken. Met
Jörgen Raymann als host hebben we een feestelijke opening verzorgd, met online workshops en een digitale tour door ons nieuwe pand. Door dit online event en andere kennisdelingsevents zijn we in verbinding gebleven met onze klanten én onze trainers, docenten en acteurs. Zo konden we ons blijven ontwikkelen.”

“Al met al hebben we ons er bij Dialogue goed doorheen geslagen”, meent Huntjens. “Met klinkende resultaten. Ik sta te kijken van de veerkracht en inventiviteit van medewerkers en ook cursisten gingen makkelijk mee in de omslag naar online. In trainingsland leek er plots zelfs meer ruimte bij werknemers, die daarvoor vaak een te drukke agenda hadden. Ik denk dat er zelfs bijna extra vraag ontstaat door corona. Uit een recente enquête bij onze
klanten is gebleken dat ze graag een hybride vorm van onderwijs willen behouden.”

Positief

Jungjohann geeft aan dat online onderwijs ook positieve dingen meebrengt. “Zo hebben mensen minder reistijd. Daarnaast kunnen cursisten via e-learning zelf plannen wanneer ze een voorbereidende opdracht doen.” De LFS heeft OSR gevraagd om de Patroonscursussen nieuwe stijl te verzorgen. “Door corona was dit nu ook digitaal en dat werd positief gewaardeerd”, aldus Jungjohann. “We werken in deze cursus veel met filmfragmenten en dat gaat prima op afstand. De leerresultaten en effectiviteit waren dan ook groot.”

Streep: “Nu docenten gedwongen waren digitaal les te geven, hebben ze gemerkt dat het ook voordelen kan hebben. Dan krijg je de mensen, denkkracht en innovatie mee.” Bij de LFS gaan ze nu inventariseren wat docenten en cursisten in de toekomst willen. “Hybride onderwijs is een aparte tak van sport. We willen weten waar de behoeften liggen, hoe mensen het afgelopen jaar hebben ervaren en waar verbeterpunten zijn.”

Kennisclips zijn blijvend

Het is een uitdaging om de interactie op niveau te houden wanneer je lessen plotseling digitaal moet aanbieden. Zwart: “We hebben docenten gestimuleerd om deelnemers actief bij het college te betrekken, door ze aan te spreken en te vragen in beeld te blijven.” Bij VU Law Academy hebben ze de cursisten gevraagd waar hun voorkeur naar uitgaat na corona. Geen reistijd wordt gezien als het grootste voordeel van online onderwijs. Het voordeel van fysiek onderwijs is meer ruimte voor interactie, discussie en netwerken. “Ook blijft de stof vaak beter hangen als je met een groep in een fysieke ruimte bezig bent geweest. Je bent minder snel afgeleid dan wanneer je alleen online achter je laptop zit.”

Uiteindelijk wil dertig procent van de cursisten volledig online onderwijs, veertien procent volledig klassikaal en vijfenvijftig procent een mix van klassikaal en online. “Wellicht dat ons onderwijs meer hybride gaat zijn: deels online, deels fysiek. Of fysiek met online meekijken, of drie van de acht colleges digitaal”, zegt Zwart. “Daar willen we over in gesprek met onze docenten. Het is goed om te kijken hoe de kennisoverdracht en kwaliteit op niveau blijven bij online onderwijs. Docenten hebben daarbij ondersteuning nodig, plus een goede camera. De collegezalen van de VU worden nu verbouwd voor online onderwijs.”

Heel adaptief

De online Patroonscursus bij Dialogue is een groot succes. Huntjens: “Dat is zeker een blijver. Ook de opleiding tot mediator is erg succesvol in de hybride vorm. Als mens blijken we toch heel adaptief. Voor corona was vrijwel alles fysiek. Dan zat je vaak in een zaaltje met acht deelnemers. Dat cursisten nu geen reistijd hebben, is een mooie tijdsbesparing. We zien dat ook terug in de evaluaties.”

Zwart ziet ook positieve ontwikkelingen van afgelopen jaar. “Mensen die fysiek moeilijk naar je toe kunnen komen, kunnen nu toch meedoen. Wellicht hebben cursisten en docenten ook ontdekt wat de voordelen zijn. Voordelen die ze niet kenden omdat het eerder niet zo was.” Als het kan, gaan de leergangen bij VU Law Academy fysiek van start in het najaar. “De leergang Pensioenrecht is altijd helemaal fysiek geweest met 26 colleges en daarvan gaan er nu een paar online, om daarna tijdens een hele dag op de VU de diepte in te gaan.”

De VU ondersteunt docenten steeds meer bij het verzorgen van activerend blended onderwijs en de Law Academy gaat daarin mee. “We hebben nog wel een hele weg te gaan. Dat moet je in stappen blijven doen, met evalueren en aanpassen. We gaan alles van het afgelopen jaar wel meenemen en kijken ook naar anderen, hoe zij het doen. Het is goed om ervaringen te delen, zeker als het om praktische zaken gaat. In Nederland zijn we niet alleen concurrenten, maar ook concullega’s. We vissen in dezelfde vijver, maar hebben allemaal onze eigen speerpunten.”

Blended onderwijs

Ook OSR ziet meer blended onderwijs in de toekomst. “Dit geeft vooral praktische voordelen voor cursisten”, aldus Jungjohann. “Voorheen kwamen mensen een hele dag naar een cursuslocatie. Nu kunnen ze wellicht eerst een tot twee uur online modules volgen en dan een dagdeel bij elkaar komen. Met de volle agenda’s van deelnemers is een dagdeel vaak ook beter te plannen.”

Ze denken in verschillende scenario’s bij OSR. “Van helemaal fysiek zijn we naar helemaal digitaal gegaan en nu gaan we waarschijnlijk naar een mix”, zegt Jungjohann. “In de nabije toekomst hopen we dat we in ieder geval weer fysiek bij elkaar kunnen komen. De behoefte aan ontmoeten is groot. Wat ons betreft doen we in het najaar weer zoveel mogelijk fysiek. Voor de cursussen verderop in het jaar gaan we kijken naar een blended vorm die blijft. Als het nodig is, kunnen we de stap naar volledig online nu snel maken. Dat is een geruststellende gedachte.”

Kweken van een netwerk

Komend najaar hoopt ook de Law Firm School weer te kunnen starten met fysiek onderwijs. Streep: “Het kweken van een netwerk en de band tussen deelnemers is een belangrijk doel van de LFS: dat mensen elkaar kennen en kunnen vinden. Daarvoor moet je samen lunchen, wat drinken of dineren.”
Volgens Streep zullen bijeenkomsten in ieder geval niet meer frontaal klassikaal worden gehouden. “Dat was al vrijwel niet meer zo, maar we willen behouden wat we nu hebben ontwikkeld en dat verder uitbouwen.”

Voor de klimaatbewuste jurist


Het afgelopen jaar had de coronacrisis invloed op de manier waarop opleidingen werden gegeven. Net als de andere opleiders in dit artikel waren ze daar ook bij het CPO druk mee. Daarnaast hielden ze zich inhoudelijk volop bezig met die andere crisis die op dit moment veel aandacht vraagt: de klimaatcrisis.
Wat kunnen juristen doen om de klimaatcrisis te beteugelen en duurzaamheid te bevorderen? Hoe draagt het recht bij aan een groenere wereld? Het CPO organiseerde afgelopen jaar congressen op het gebied van klimaat en recht — over de ‘klimaatbewuste jurist’ en over verduurzaming van commercieel vastgoed. Ook verzorgt het CPO cursussen over verschillende klimaatrechtelijke vraagstukken en de juridische tools om deze op te lossen. Zo staat voor komend najaar de nieuwe masterclass Klimaat & recht op het programma.
Naast het organiseren van cursussen en congressen heeft het CPO ook een platform gelanceerd over dit thema: cpo.nl/klimaat. Daar vinden klimaatbewuste juristen allerlei video’s, artikelen en andere informatie rond het thema klimaat & recht.

Delen:

Het belangrijkste nieuws wekelijks in uw inbox?

Abonneer u op de Mr. nieuwsbrief: elke dinsdag rond de lunch een update van het nieuws van de afgelopen week, de laatste loopbaanwijzigingen en de recentste vacatures. Meld u direct aan en ontvang elke dinsdag de Mr. nieuwsbrief.

Meest gelezen berichten

Van onze kennispartners

Juridische vacatures

Scroll naar boven