Iedereen heeft met privacy te maken. Het moet in het DNA van elke organisatie gaan zitten, vinden de advocaten Elisabeth Thole (Van Doorne) en Charlotte Solms (KienhuisHoving), die het de laatste tijd buitengewoon druk hebben. Ze vertellen erover in het nieuwe nummer van Mr., dat 14 december verschijnt.
De grote dag was 25 mei van dit jaar. Toen werd de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG/GDPR) van toepassing. “Vanaf januari 2016 is de aandacht voor het onderwerp privacy fors toegenomen”, zegt Elisabeth Thole, “want toen werd de meldplicht datalekken ingevoerd. Mét sancties. Privacy kwam op de agenda in de boardroom. Organisaties verwerken steeds meer data. Men realiseert zich dat data waarde hebben. In de aanloop naar de AVG raakte iedereen in rep en roer. Samen met een collega uit mijn Privacy Team, Özer Zivali, heb ik vlak voor 25 mei een artikel in FD gepubliceerd, waarin we aan de rem hebben getrokken. Onder dreiging van torenhoge boetes, in combinatie met een grote dosis stemmingmakerij en hardnekkige misverstanden, lieten organisaties zich verleiden tot ongekende paniekacties. Als mensen elkaar gek maken, gaan ze verkeerde dingen doen. Maak even pas op de plaats, zeiden wij. Stel prioriteiten en zet de stappen die je nu moet zetten. Zo proberen wij het ook aan onze cliënten over te brengen.”
Zeker niet alle bedrijven voldoen nu al volledig aan de eisen van de AVG, maar de grote bedrijven zijn in ieder geval goed op weg, vindt Thole. “Compliant zijn is een voortdurend proces.”
Onderzoek
De rechtenstudie was geen bewuste keus. Niet voor Elisabeth Thole, en evenmin voor Charlotte Solms. Beiden wisten eigenlijk niet goed wat ze zouden gaan doen. “Ik twijfelde tussen geschiedenis, rechten en journalistiek”, kijkt Thole terug. “Het werd rechten, omdat mijn zus dat ook ging doen. Ik vond het direct een leuke studie. Het oplossen van lastige vraagstukken, het van verschillende kanten bekijken van een zaak, het analyseren: dat past bij mij.” Na haar studie in Utrecht vroeg hoogleraar Ewoud Hondius of zij onderzoek wilde doen op het gebied van consumentenrecht. Dat resulteerde in een rapport en een NJB-artikel. “Het onderzoekswerk beviel me zo goed, dat ik wilde promoveren. Ik werd benaderd om assistent in opleiding bij IT-recht te worden. Zodoende ben ik bij toeval het IT-recht ingerold. Willem Grosheide, hoogleraar auteursrecht, werd mijn promotor. Halverwege mijn onderzoek vroeg een nichekantoor op het gebied van IT-recht of ik daar wilde komen werken. Dat ben ik parttime gaan doen, terwijl ik mijn promotieonderzoek afmaakte, ook parttime. Die combinatie van onderzoek en praktijk was ontzettend leuk, maar uiteindelijk vond ik de advocatuur leuker.” Bijzonder is dat Tholes proefschrift uit 1991, Software, een ‘novum’ in het vermogensrecht, na ruim 27 jaar nog steeds in de praktijk wordt gebruikt, en ook voor het onderwijs, zoals bij de specialisatieopleiding IT-recht van de Grotius Academie. De focus van Thole lag de eerste vijftien jaar van haar loopbaan op het IT-recht, waarbij zij zich onder meer bezighield met het auteursrecht op software, de millenniumproblematiek en e-commerce. De laatste vijftien jaar doet zij uitsluitend privacyrecht, inmiddels als hoofd van het Privacy Team van Van Doorne.
Kostschool
Charlotte Solms oriënteerde zich op haar toekomst vanuit Schotland, waar zij op kostschool zat. “Daar heb ik een geweldige tijd gehad. Streng? Natuurlijk, er waren regels, maar het was niet zo dat iedereen zich altijd aan die regels hield. Er werd wel eens uit het raam geklommen via aan elkaar geknoopte lakens.” Solms wist na haar kostschooltijd niet wat zij wilde studeren en ook niet waar. Toen zij een brochure tegenkwam van het Utrecht Law College, de honoursopleiding aan de rechtenfaculteit van Utrecht, dacht ze: waarom ook niet? “Met rechten kon je immers alle kanten op, zo werd mij verteld. Toen ik na drie jaar mijn bachelor had, wilde ik toch weer terug naar Schotland. In Edinburgh heb ik mijn master gedaan.” Solms twijfelde of ze de advocatuur in zou gaan, want een docent in Utrecht had haar erop gewezen dat promoveren ook wel iets voor haar zou zijn. Ze besloot eerst de praktijk in te gaan. “De gedachte om te promoveren is niet weg. Misschien later, waarbij ik dan een vraag zou kunnen behandelen die ik in de praktijk ben tegengekomen. Een andere reden om eerst de praktijk in te gaan was om te kunnen begrijpen waarom mijn vriend, die inmiddels advocaat bij De Brauw was geworden, niet om zes uur naar huis kon. Nu ik zelf advocaat ben, is mij dat volkomen duidelijk.”
Overeenkomsten
Thole heeft in haar loopbaan de ontwikkeling naar digitaal werken meegemaakt. “Ik vind het prettig dat ik met mijn telefoon alles kan doen.” Solms is niet anders gewend, maar ziet tegelijkertijd ook een ontwikkeling waarbij pen en papier weer een rol spelen. “Ik stuur graag een kaartje om iemand te feliciteren, of voor een bijzondere gelegenheid, dat is namelijk specialer dan een app of e-mail.” Thole en Solms delen meer dan hun vakgebied. De vriend van Solms, die inmiddels haar verloofde is, is namelijk de zoon van Thole. Zo hebben de twee advocaten elkaar leren kennen. Inmiddels publiceerden zij gedrieën, dus ook samen met de zoon/verloofde. Over privacy natuurlijk. Er zijn nog meer overeenkomsten tussen Thole en Solms. Beiden zijn van buitenlandse afkomst. Solms is Duitse en Thole heeft Franse en Oostenrijkse wortels. Beiden zijn bekend met een landgoed in de familie van vaderszijde. In Solms’ familie bestaat het nog. Ze is er kort geleden weer gaan wonen. In Twente, waar ze nu ook werkt.
Incidenten
Thole en Solms hebben het nu drukker dan ooit, met de invoering van de AVG. “Privacy is zo breed”, zegt Thole. “Iedereen heeft ermee te maken. Bedrijven hadden niet altijd zin om tijd en geld aan privacy te besteden. Het wordt ook vaak als complex ervaren. Maar het belang van privacy wordt steeds duidelijker. De steeds strengere privacywetgeving maakt dat organisaties er niet meer omheen kunnen. De stroom aan berichtgeving over de zwaardere verplichtingen en de grotere kans op boetes draagt bij aan het besef dat privacy belangrijk is. Het recht op privacy is een grondrecht. Mensen beginnen steeds meer waarde te hechten aan hun eigen privacy. Omdat het een rechtsgebied is dat sector-overschrijdend is, heb ik, naast ons privacykernteam, een Privacy Plus Team opgericht binnen kantoor, waar ik samenwerk met collega’s van andere praktijkgroepen. We zoeken daarbij naar de raakvlakken met hun expertise op het gebied van bijvoorbeeld zorg, arbeidsrecht, pensioenrecht en ondernemingsrecht.”
Het internationale aspect is wat Solms aantrekkelijk aan het rechtsgebied vindt. “Het toepassingsbereik is breed. Bedrijven van buiten de Europese Unie moeten ook aan de verordening voldoen zodra ze zich richten op de Europese Unie. Bovendien is het rechtsgebied volop in ontwikkeling, waarbij de technologische ontwikkelingen het recht vooruit snellen. De maatschappelijke impact van privacy is groot.”
Innovatiekansen
De privacyregelgeving is ingewikkeld. “Bedrijven worstelen daar soms mee, en daarin staan wij ze bij”, zegt Thole. “Bij alles wat ze doen, moeten bedrijven bedenken hoe ze met de gegevens omgaan. Hoe informeer je je werknemers? Hoe zit het met de beveiliging van de gegevens? Mag je je werknemers monitoren?” Wie privacybewust omgaat met gegevens, maakt zijn organisatie op een duurzame manier meer waard en verhoogt zijn innovatiekansen, menen Thole en Solms. Privacy is nooit af. Bewustwording voor de privacyregels is een voortdurend proces. Het moet in het DNA van organisaties gaan zitten, zeggen Thole en Solms. “Je moet het meenemen in de hele bedrijfsvoering en het is uiteindelijk lonend.”
Elisabeth Thole (1964) studeerde in Utrecht en promoveerde in 1991. Zij is partner privacyrecht bij Van Doorne in Amsterdam. Ze treedt op voor organisaties bij complexe privacy-compliancetrajecten, ook in procedures voor de toezichthouder of de gewone rechter. Thole is bestuurslid van de Vereniging Privacyrecht Advocaten (i.o), vice-president van de UIA Data Protection Commission, en redactielid van de tijdschriften Privacy & Informatie en Tijdschrift voor Internetrecht.
Charlotte Gräfin zu Solms-Sonnenwalde (1993) studeerde aan de Universiteit Utrecht (Utrecht Law College) en de University of Edinburgh. Ze is begin dit jaar advocaat geworden bij KienhuisHoving in Enschede. Daar is ze werkzaam binnen het team Intellectuele eigendom, ICT-recht & Privacy. Haar werk als advocaat combineert Solms met het beheer van het landgoed van haar familie.
