Dit schrijft Ollongren deze week in haar brief aan de Tweede Kamer over de stand van zaken bij de ondersteuning van klokkenluiders.
Wenselijk
Na een verkenning van de ondersteuningsmogelijkheden had de minister in haar brief aan de Tweede Kamer van 21 december al laten weten dat ondersteuning van klokkenluiders wenselijk is.
In haar recente brief schrijft zij dat uit onderzoek van 2018 blijkt dat zo’n 45 procent van de klokkenluiders kampt met bijzonder ernstige psychische klachten, zoals zeer ernstige angst- of depressiesymptomen. Onderzoekers die de Wet Huis voor klokkenluiders in 2020 hebben geëvalueerd concludeerden dat psychosociale ondersteuning en juridische rechtsbijstand van groot belang zijn voor klokkenluiders en dat het goed organiseren van deze ondersteuning bijdraagt aan het bereiken van de doelen van de wet.
Speciale website
In haar recente brief verwijst Ollongren onder meer naar de door haar in het leven geroepen website wetbeschermingklokkenluiders.nl. Deze site informeert werkgevers over de komende wijziging van de wetgeving over klokkenluiders, als gevolg van de op 26 november 2019 gepubliceerde EU-klokkenluidersrichtlijn. Deze wetswijziging zal naar verwachting eind dit jaar in werking treden. De website beoogt daarnaast werkgevers te ondersteunen bij het bevorderen van een veilig werk- en meldklimaat.
Voorkomen
Ollongren verwacht dat klokkenluiders na de implementatie van de EU-klokkenluidersrichtlijn meer bescherming krijgen. Werkgevers zullen meer hun best gaan doen om benadeling van melders te voorkomen. Daarbij wijst de minister erop dat werkgevers ook aansprakelijk kunnen worden gesteld voor door benadeling veroorzaakte schade. Maar dit neemt niet weg dat er toch conflicten kunnen ontstaan tussen een melder en werkgever, aldus Ollongren.
Collectief vangnet
Volgens haar is het allereerst aan werkgevers om conflicten te voorkomen “door in te zetten op behoud of herstel van de goede verhoudingen”. Waar dit niet lukt moet een melder een beroep kunnen doen op een mediationtraject en juridische ondersteuning. “Vanwege de emoties die vaak spelen rond een melding bij zowel de werkgever als de melder, bestaat het risico dat een probleem niet meer objectief wordt benaderd en al snel een patstelling ontstaat”, zo schrijft Ollongren. Om zulke situaties te voorkomen of te doorbreken wil zij een collectief vangnet organiseren. Zowel melder als werkgever hebben daar volgens haar belang bij. “Mij staat daarbij een systeem voor ogen dat voorkomt dat melder en werkgever tegenover elkaar komen te staan en zich ingraven.”
Sneller oplossen
Klokkenluiders verdienen bescherming en ondersteuning als zij (dreigen te) worden benadeeld na het doen van een melding, concludeert Ollongren. “Een potentiële klokkenluider zal sneller overgaan tot het doen van een melding als hij weet dat hij in geval van (dreiging van) benadeling door de werkgever, een beroep kan doen op ondersteuning.” Dit zou kunnen bijdragen aan het sneller oplossen van misstanden.
Motie
Om zicht te krijgen op de best mogelijke structurele opzet en inrichting van mediation en juridische ondersteuning voor melders, wil Ollongren nu een proef starten. Met de Stichting van de Arbeid en de Raad voor het Overheidspersoneelsbeleid zal zij de inrichting en randvoorwaarden nader bespreken.
Met de pilot wil de minister ook het beoogde doel realiseren van de in oktober door de oud-Kamerleden Van Raak (SP) en Van der Molen (CDA) ingediende motie. In deze motie, die op 27 oktober door de Kamer is aangenomen, werd eveneens gepleit voor een pilot waarmee klokkenluiders extra worden ondersteund.
