Het was Intermediair die deze vraag stelde, en kwam met het volgende antwoord.
“Er was eens een jonge werknemer in China. Hij was het zat om altijd maar beschikbaar te zijn en over te werken zonder dat daar echt wat tegenover stond. Op een dag besloot hij alleen nog te doen waarvoor hij betaald werd en niets meer. Zijn laptop klapte hij voortaan stipt om vijf uur dicht. Hij maakte er een socialmediapost van en noemde het schertsend quiet quitting. Zo ontstond volgens gedragspsycholoog Jos Ahlers een wereldwijd fenomeen. De hashtag #QuietQuitting scoorde op TikTok al zo’n 400 miljoen views.
Open zenuw
Ahlers doet al ruim tien jaar onderzoek naar Generatie Z, mensen die ruwweg geboren zijn tussen 1995 en 2012, en schreef daar toonaangevende boeken over. Hij gelooft dat de rebellerende Chinese werknemer een open zenuw raakte bij deze generatie. ‘Veel werkgevers veronderstellen automatische loyaliteit en dat mensen een stapje extra willen doen om sneller de corporate ladder te beklimmen. Maar veel Z’ers willen eerst zien wat een bedrijf of instelling voor hen kan betekenen.’
In een Amerikaanse studie van Axion zegt 82 procent van de Z’ers dat het idee om het minimale te doen in je job ze erg aanspreekt. Zo’n 15 procent van hen zegt het al te doen. Onderzoeksbureau Gallup constateert dat quiet quitters zelfs 50 procent van het Amerikaanse personeelsbestand vormen. Volgens De Ondernemer zijn de Nederlandse cijfers vergelijkbaar.
Shitty work
Mark van Vugt, hoogleraar evolutionaire psychologie aan de VU, zoekt de oorzaak in de Great Resignation. Veel met name jonge professionals zegden na de coronapandemie hun baan op of deden hun werk voortaan met minimale inspanning. ‘De lockdown riep vragen op bij jonge medewerkers. Ze konden thuis onvoldoende leren en de zingeving in het werk ontbrak. Waar doe ik dit shitty werk voor? Daarnaast voelden ze door het thuiswerken geen loyaliteit naar hun werkgever, waardoor velen vertrokken en anderen heel instrumenteel met werk omgingen.’
Voor werkgevers is quiet quitting een zorgelijke trend, waarschuwt Van Vugt. ‘Jonge medewerkers moeten zich thuis voelen bij een organisatie en geïnspireerd raken. Organisaties moeten echt aan branding gaan doen om talent aan te trekken en te behouden. Deze generatie vindt bijvoorbeeld inzet voor maatschappelijke doelen belangrijker. Dat bepaalt mede hoeveel ze zich inzetten voor hun organisatie.’
Virus
Loyaliteit moet je verdienen, stelt Ahlers, dat kunnen werkgever niet kopen of zomaar verwachten. ‘Het idee van gratis werken voor uiterst winstgevende bedrijven omwille van je verdere carrière, dat gaat er bij Z’ers niet in. Ze redeneren: wil jij iets extra’s van mij, dan moet je ook extra betalen. De meeste Z’ers zijn autonoom, scherp en zich goed bewust van hun waarde. Ze volgen liever hun eigen pad dan de corporate ladder.’
Iedere verandering roept weerstand op. Quiet quitting kan volgens Ahlers leiden tot een generatiebotsing op de werkvloer. ‘Z’ers laten zo aan hun oudere collega’s zien dat ze zich al die jaren voor het karretje van de baas hebben laten spannen. Dat is een pijnlijke realisatie. Bovendien zet quiet quitting extra druk op de mensen die nog wel werken volgens het oude systeem van ‘gratis’ arbeid leveren. Dat leidt tot irritatie en frustratie.’ Dat ziet ook Van Vugt: ‘Quiet quitting kan zich als een virus verspreiden binnen een organisatie. Als je om je heen collega’s ziet die het minimale doen en ermee wegkomen, waarom zou jij je dan extra gaan inspannen?’
Niet lui
Een instrumentele relatie met werk is niet noodzakelijk slecht, stelt Van Vugt. Wanneer een organisatie bijvoorbeeld geen carrièreperspectief biedt, zoals bij flexwerkers, dan ontstaat een ruilrelatie. ‘Beide partijen hebben daarin minimale verwachtingen van elkaar en dat komt de mentale gezondheid van de medewerkers ten goede. Wanneer de ruilrelatie niet fair is, en de jonge medewerker niets terugziet voor z’n inspanningen, dan ontstaan er problemen als stress en ziekteverzuim.’
Ahlers ziet quiet quitting als een van de manieren voor jonge werknemers om hun mentale gezondheid te behouden. ‘Ze weigeren de druk van het carrière-jagen op zich te nemen. Ze concentreren zich liever op zaken waar ze gelukkiger van worden dan heel hard werken.’ Maar het is zeker geen luie generatie, benadrukt hij. ‘Als Z’ers geïnspireerd zijn, werken ze desnoods 24 uur per dag om hun ideeën na te jagen.’”
