De Afdeling advisering van de Raad van State heeft advies uitgebracht over het wetsvoorstel wijziging Penitentiaire beginselenwet in verband met aanvullende maatregelen tegen georganiseerde criminaliteit tijdens detentie. Net als eerder de Nederlandse Orde van Advocaten en de Raad voor Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming is ook de Afdeling kritisch over het wetsvoorstel.
Maximaal twee advocaten
Minister Weerwind (Rechtsbescherming) wil extra beperkende maatregelen invoeren voor de zwaarste criminelen die in de extra beveiligde inrichting (EBI) of op een afdeling intensief toezicht (AIT) verblijven. Het voorstel geeft de minister de bevoegdheid om te bevelen dat het contact tussen een gedetineerde en de buitenwereld voor langere tijd wordt beperkt. Zo kan contact via brieven, bezoek, telefoongesprekken en contact met de media aan banden worden gelegd. Ook maakt het voorstel het mogelijk om visueel toezicht te houden op het contact tussen een gedetineerde en zijn advocaat. Het aantal advocaten dat toegang krijgt tot de gedetineerde, wordt beperkt tot maximaal twee.
Beperken tot de EBI
De Afdeling benadrukt dat beperkingen van rechten door de overheid zorgvuldig moeten worden afgewogen, óók als dat gebeurt met het oog op het beschermen van de openbare orde, veiligheid en democratische rechtsstaat. Zij vindt dat de maatregelen moeten worden beperkt tot de EBI, in ieder geval zolang de criteria voor de plaatsing van gedetineerden op de AIT nog onbekend zijn. Daarmee is namelijk onduidelijk welk type gedetineerden op de AIT zal verblijven en welke risico’s van hen uitgaan.
Proportioneel
Ook vraagt de Afdeling aandacht voor de toetsing aan fundamentele rechten. Zij vindt de toelichting bij het wetsvoorstel op dit punt onvolledig. Bij de bevelsbevoegdheid van de minister adviseert de Afdeling de regering om te waarborgen dat per individueel geval wordt bekeken of de beperkende maatregelen proportioneel zijn. Voor het toezicht op het contact tussen een gedetineerde en zijn advocaat geldt dat deze maatregelen standaard van toepassing zullen zijn op álle contacten met advocaten in de EBI en de AIT. Er wordt dus niet per individueel geval bekeken of er aanwijzingen zijn dat er misbruik van dat contact wordt gemaakt. De Afdeling vraagt zich af of dat noodzakelijk en proportioneel is.
Nog niet naar Tweede Kamer
Omdat de regering in het wetsvoorstel nog onvoldoende aandacht heeft voor de rechten van gedetineerden en het voorstel ook op enkele andere punten vragen oproept, vindt de Afdeling advisering dat het nog niet bij de Tweede Kamer kan worden ingediend.
