Rechterlijke macht achter petitie tegen Trump

Delen:

Foto Geert Snoeijer

De steunbetuiging van de Nederlandse Vereniging voor Rechtspraak (NVvR) aan de Amerikaanse rechters is binnen anderhalve week ondertekend door 1081 rechters en officieren van justitie. NVvR-voorzitter Rosa Jansen spreekt daarom van een groot succes.

Maar er is ook kritiek vanuit de wetenschap. “Wees terughoudend met het opzoeken van het publieke debat,” vindt hoogleraar strafrechtfilosofie Jeroen ten Voorde. “Want dat kan zich tegen je keren.”

Het manifest, bedoeld om Amerikaanse rechters een hart onder riem te steken in het Trump-tijdperkt,  is in de lucht sinds vrijdag 10 februari. Naast de ondertekeningen ontving de NVvR ook veel reacties per mail en per telefoon. In Nederland zijn 2500 rechters en officieren van justitie lid van de NVvR. Rosa Jansen noemt het aantal van 1081 ondertekenaars ‘heel goed’. “Het is de laatste week extra snel gegaan. We hadden gehoopt op veel handtekeningen, en als het dan gebeurt, is dat fantastisch.” De NVvR kan aan de hand van namen en e-mailadressen controleren of de ondertekenaars ook werkelijk magistraat zijn.

Tweets

Het initiatief voor de steunbetuiging kwam van de grond na denigrerende uitspraken en tweets van president Trump over rechters die een streep door zijn inreisverbod hebben gezet. “Daar hebben we allemaal verbaasd naar geluisterd,” zegt Jansen. “Toen de rechtsstaat in twijfel werd getrokken, vonden we dat we iets moesten doen. Onze collega’s staan onder druk, we zijn niet voor niks lid van internationale netwerken van rechters en officieren van justitie.” Jansen verwijst naar International Association of Judges (IAJ) en International Association of Prosecuters (IAP).

De rechters van de Amerikaanse zusterorganisatie Federal Judges Association (FJA) hebben enthousiast kennisgenomen van het NVvR-initiatief. “We nemen eind deze week de stand van zaken op en stellen het resultaat dan formeel in handen van onze collega’s. We denken nog na over een manier om dat te overhandigen, bijvoorbeeld op Amerikaans grondgebied in Nederland.” Eerder heeft de NVvR deelgenomen aan steunbetuigingen voor rechters in Turkije en Polen.

Immigratiestop

Gerrard Boot, raadsheer bij het Gerechtshof Amsterdam en hoogleraar arbeidsrecht aan de Universiteit Leiden, aarzelde geen moment om te tekenen toen hij van de petitie vernam. “Ik hoorde ervan via iemand bij Amnesty International,” vertelt Boot, die ook bestuurslid is van Rechters voor Rechters. Die organisatie komt wereldwijd op voor rechters die in de normale uitoefening van hun beroep in de problemen komen.

“Ik ben er dus extra alert op als rechters in andere landen onder druk worden gezet,” licht Boot toe. “De rechter oordeelde dat de immigratiestop op basis van het Amerikaanse recht niet mag omdat de onderbouwing niet klopte. In zijn reactie was de president uiterst negatief over de rechter. Als zijn reactie was geweest: ik respecteer uw beslissing, maar ik ben het er niet mee eens, en ik ga in hoger beroep, dan was die petitie nooit opgesteld. Maar met de negatieve, sterk afbreuk doende bewoordingen ‘so called judges’ trekt de president de legitimiteit van de rechter in twijfel. Daarmee zaagt hij aan een van drie poten van de rechtsstaat. Dat is ernstig, en daarom heb ik getekend.”

Ongelukkig gekozen

Jeroen ten Voorde, hoogleraar strafrechtfilosofie aan de Rijks Universiteit Groningen, hoofddocent strafrecht aan de Universiteit Leiden en rechter-plaatsvervanger, zet grote vraagtekens bij de tekst van de petitie. Hij heeft het meest moeite met de opmerking  ‘Je kunt altijd op ons rekenen’. “Wat stel je je daarbij voor?,” vraagt Ten Voorde zich af. “Ga je demonstreren voor het Witte Huis? Die terminologie is ongelukkig gekozen.”

Verder valt Ten Voorde over ironisch bedoelde Trump-terminologieën als ‘We, the so-called judges and public prosecuters’ en ‘It is what makes our countries great’. “Waarom moet je dezelfde bewoordingen gebruiken als de persoon die jij bekritiseert?” vraagt hij zich af. “Riskeer je dan niet dat je je tot hetzelfde niveau verlaagt?”

Ten Voorde vindt het raar dat ondertekenaars anoniem blijven. “Als je voor je mening uitkomt, verschuil je dan niet,” betoogt hij. “Je bent toch geen reaguurder?”  Hij verwijst ook naar de Rechtspraaklezing van Bas Heijne die rechters in 2016 op het hart bond: “Wees terughoudend met het opzoeken van het publieke debat, want dat kan zich tegen je keren.” Dat kan hier ook gebeuren, meent Ten Voorde. “Dan denk ik: Nederlandse rechter, als je je positie kracht wilt bijzetten, handel er dan ook zelf naar. In vreemdelingenzaken hoor je Nederlandse rechters klagen over de wet, maar vervolgens passen ze die wet gewoon toe.”

Politiek domein

Rosa Jansen zegt dat Ten Voordes kritiek geen hout snijdt. Over de ‘so called judges’ zegt ze: “Het stond tussen aanhalingstekens. Iedereen die getekend heeft, snapt wat we hier bedoelen. Zo’n kritiekpunt, daar kan ik niks mee.”

Dat de Amerikanen op de Nederlandse rechters kunnen rekenen, vindt Jansen een volstrekt begrijpelijke formulering. “Rechters behandelen individuele zaken. In de NVvR kunnen we gemeenschappelijk standpunten vertegenwoordigen. Wij zijn er als er dingen gebeuren die niet passen in de rechtstaatgedachte. Als je een statement in internationaal verband afgeeft, maakt dat indruk.”

De NVvR heeft de namen van de ondertekenaars niet openbaar gemaakt. “Voor een magistraat betekent het ondertekenen van een petitie al heel wat, hij blijft ver weg van het politieke domein,” licht Jansen toe. “En toch kunnen we zo de gezamenlijkheid van de magistraten benadrukken.” En over het verwijt dat de kritische rechters zelf moeten handelen naar hun eigen normen, zegt Jansen: “We hebben niets gezegd over de politieke opvattingen van de president. We hebben steun betuigd aan collega-rechters. Verder werken we hier constant aan de bevordering van de rechtsstaat.”

Delen:

Het belangrijkste nieuws wekelijks in uw inbox?

Abonneer u op de Mr. nieuwsbrief: elke dinsdag rond de lunch een update van het nieuws van de afgelopen week, de laatste loopbaanwijzigingen en de recentste vacatures. Meld u direct aan en ontvang elke dinsdag de Mr. nieuwsbrief.

Meest gelezen berichten

Van onze kennispartners

Juridische vacatures

Scroll naar boven