Eerst de vraag wat een algoritme is. Het is niet meer dan een aantal (wiskundige) stappen die een instructie geven om een probleem op te lossen en een doel te bereiken. Het kunnen verschillende doelen zijn. We nemen Netflix als voorbeeld. Stel, je kijkt heel veel romantische films, dan zie je in je aanbevelingen alternatieven voor soortgelijke films staan. De wiskundige stappen in het algoritme zorgen ervoor dat informatie sneller verwerkt wordt en dat we makkelijker keuzes kunnen maken op basis van interesses. Het aanbod wordt gepersonaliseerd.
Algoritme en de rechtspraak
Algoritmes kunnen ook een voorspelling doen. Er wordt een grote hoeveelheid historische data (uitspraken, wetten, etc.) in een kunstmatige intelligentie (AI) systeem ingevoerd en bij een soortgelijke zaak ‘rekent’ het AI-systeem een voorspelling van een uitspraak uit. Echter, voor het komen tot een uitspraak is meer nodig dan een voorspelling. Voor een juiste beslissing moet de rechter juridische systemen toepassen, beslissingen motiveren en individuele omstandigheden meenemen. Een algoritme kan de uitspraken niet begrijpen en uitleggen. Het enige wat dat doet is woorden herkennen uit eerdere uitspraken en tot eenzelfde conclusie komen, als dezelfde woorden worden gebruikt in de huidige zaak.
Maar is het dan nergens goed voor?
Zeker wel! Voorspellingsalgoritmes kunnen worden gebruikt voor routinezaken, waar sprake is van een eenduidige uitkomst en geen sprake is van een interpretatieprobleem. Daarnaast kan het AI-systeem op een snelle manier informatie verwerken en juristen ondersteunen. Ook kunnen patronen herkend worden, zodat je dit bijvoorbeeld kan gebruiken voor het beoordelen van recidivegevaar. Advocaten kunnen een voorspellingsalgoritme gebruiken om te kijken of het nuttig is om te procederen. Ook externe invloeden worden herkend. Denk bijvoorbeeld aan welke rechters vaker in een voordeel beslissen, welke advocaten of officieren vaker gelijk krijgen van de rechter. Of, is er verschil tussen een uitspraak vlak voor de lunch en na de lunch? Spoiler alert: ja!
Dat de robotrechter eraan komt lijkt toch meer een hype dan dat het in de komende jaren werkelijkheid wordt. We moeten ons ook de vraag stellen of het vervangen van menselijke waarneming door middel van een robot wel verstandig is. Wat als het misgaat? Mensen zetten het AI-systeem op. Komt daar nog enige partijdigheid bij kijken? Hoeveel tijd en geld scheelt het en wat is de kwaliteit van de uitspraken? Hoe zit het met het wantrouwen van de maatschappij? Wordt dit zomaar geaccepteerd? Het zijn allemaal vragen die belangrijk zijn bij de ontwikkeling van deze technologie. Voorlopig zien we gewoon nog mensen van vlees en bloed in de rechtbank.
Tip: wil je nog meer weten over AI en gerelateerde technologische ontwikkelingen, lees dan vooral de onderzoeken van Henry Prakken!
